Nov 30, 2008

बदली धार बगी


भूपेन्द्र महत

बदली धार बगी चट्टानमा ठोक्कियौ रे
दुखेर मुटु अब सम्झनामा कोक्कियौ रे

संन्चो बिसंन्चो मात्र जिज्ञासा राख्दा पनि
शुभ बोलीलाइ धाबा बोली झोक्कियौ रे

उताब चढाबमा थिलथिले भए पछी
किनारा पुग्न नपाई बिचमै रोक्कियौ रे

मेरो जस्तो सस्तो ठान्यौ होला अरुको मुटु
सुने मुटु तोडनेको नाईके पो तोक्कियौ रे

मन र मुटुको सिमाना चेपिएछ क्यारे
खोइ कता दुखेछ आँखा भरी पोख्खियौ रे

डल्ली,पुड्की जे भए नि आमा भनेकी आमा नै हुन


आचार्य प्रभा

भ्रममा नपरौ कोही
ठुलो देशमा गएर
सानो देशलाई मानसपटलबाट
निकाल्छु भनी
त्यसो ---होइन ,
भौगोलिक स्वरूप सानो भएर के भो ?
आखिर ---'हीरा'सानो भएपनी
प्रज्वलित हुन्छ ,
आफ्नी आमा ''डल्ली '',''पुड्की ''
भएपनी जन्म दिने आमा नै हुन्छिन
आकार भनेको त स्वरूप हो ,
आफ्नोपन र सर्वगुण होइन
विश्वस्त नहौ कहिल्यै पनि
द्रब्यको मुल्य उचा छ भनी
ठुलो देशमा दु:खले
सानो मन लिएर जब हामी
'डलर','पाउन्ड ',जे नै कमाउछौ
तर ---हामी भित्रको
स्वाभिमान,माया ,स्नेह,सारा
हामीले गुमाइरहेका हुन्छौ
हो ---हामी रमाउन सक्छौ
अग्ला ,अग्ला गगनचुम्बी महलहरुका
उचाइ देखेर
तर ---हामीले बिर्सिसकेकाहुन्छौ
सगरमाथा ,अन्नपूर्ण ,मकालुका अग्लाइहरु
हामी गम्किन सक्छौ महलभित्रको
बिलाशितापूर्ण जीवन भोगाइदेखी
तर ---हामी बिस्थापित बन्छौ
आफ्नी आमाको सानो काखको
न्यानोपनको आभासदेखी
हुन सक्छ ---कहिलेकही
आफ्नो आंगन पनि बिरानो हुन्छ
आफ्नी आमा पनि सौतेनी झै लाग्न सक्छिन
तर --- आफ्नो आँगनलाई पैतालाको
भार मात्र बोकायौ भने
अनी ---आमाको छातीलाई परेड खेल्ने
मैदान मात्र ठान्यौ भने,
त्यस्तै ---आफ्नी आमालाई सन्तान जन्माउने
मेसिन सरह मात्र सोच्यौ भने ,
सानो काखलाई न्यानोपन दिने
केवल ---स्वार्थी भावना मात्र राख्यौ भने
त्यसैले ---समग्रमा भन्नु पर्छ ,
आकार,उचाइ ,मुल्य ,आफ्नोपन
जे भने पनि
हाम्रो ''भित्रीमन'' नै स्वाभिमानी हुनु पर्छ
आफ्नो आँगन मै सौन्दर्यको प्रतिक लालीगुरांस
फूलाऊनु पर्दछ ,
आफ्नी आमालाई नै ''हीरा''मा अनुवाद
गर्न सक्नु पर्दछ
हजारौ सन्ततिको गणनामा परेर लुछाचुडी हैन
एौटै सन्तानको ''प्रतिक'' बनेर
आमाको अधरमा मुस्कान छराउन सक्नु पर्दछ
अनि मात्र सानो देश पनि प्रज्वलित
''हीरा ''बन्न सक्दछ
आफ्नी आमाको स्वरूप जे जस्तो भए पनि
निसकलंक, निर्मल साईनो बन्न सक्दछ ,
अन्तमा ---देश ,आमा नै हामी सबैको
आफ्नोपन र स्वाभिमान
बन्न सक्दछ

कहिले माया


दिलिप योन्जन

कहिले माया घाम जस्तो
कहिले माया पानी
हासी खुसी बिताउ हामी
एक बारको जिन्दागानी।

दुख साटे सुख मिल्छ
जिबन भरी पल-पल
मरे पनि अमर हुन्छ
हाम्रो माया हरपल
कहिले माया फुल जस्तो
कहिले माया काडा
हासी खुसी बिताउ हामी
बाकी जिबन सारा।

खुसी फुले जिबन भरी
यही रहेछ स्वर्ग
सुख दुख जिबन सम्झे
मायामा यही धर्म
कहिले माया दिन जस्तो
कहिले माया रात
हासी खुसी बिताउ हामी
नलागोस मायामा बात।

अस्टिन, अमेरिका

आमा


सुनिता गिरी

आमा तिमीलाई सम्झँदा ,
नयनमा मोती टल्पलाउँछ,
गाँठो पर्छ मुटुमा भक्कानीएर,
लर्बराउछ पाइला धर्तिमा,
हुकायौ बढायौ सहेर हजार चोटहरु
अनिदो ,छटपटीका रातहरु अनि भोकहरु
प्यासका पलपल घुट्कोहरु बिर्सेर,
भबिष्यको मिठो सपना बुनेर
तातेताते हिडन सिकायौ,
चिन्ताले फाटेको मन सिँउदै
अशिक्षाको डोको बेाकेरै भए पनि
सीसाकलम समाउन सीकायौ
बाहृखरी लेख्न सीकायौ
तिम्रो स्पर्श कति पबित्र,
पौडिरहे आँचल भित्र
कोरीरहन्थे सुनौलो सचित्र
भत्काउन दुखको पहाड,
निस्कीएँ आगनबाट दिनदहाड,
अग्लामहल र कारहरुको कोलाहल छिचोलेर
भावनमा डुबिरहे एकैछिन
कल्पनामा टोलाइरहेँ सम्झेर तिम्रो काख
तर, भुलिरहेँ शहरको रमझममा,
नशामा उम्लीयो तिम्रो याद,
झस्कीए, तर्सिए,आफनै छायाँ देखेर,
भुलिसकेछु तिम्रो माया
बिर्सी सकेछु तिम्रो छाँया
फोन गर्छु हरपल साथीलाई,
एक घन्टी पनि बज्दैन तिमीलाई
जन्मायौ किन यस्तो सन्तान लाई !
यो ब्यस्तताको कुहिरो भित्र
सबैबाट तिरस्कृत भएछुँ ,
अपमानको पगरी गुथेछुँ
मानवता हराएको नगरीमा एक्लो भएछुँ
निसास्सीदो यो यात्रामा ,
पोलिरहृयो तिम्रो ममताले
बाटो भुल्ने छैन पाइला लर्रबराए पनि
बिर्सने छैन आफना लक्ष्यहरुलाई
पखाल्ने छु मेरा पापहरुलाई,
रिन तिर्नेछु आमा तिम्रो चोखो स्नेहको
सुयोग्य सन्तान भएर फक्रिनेछु
तिम्रै पाउमा पुजा गर्नेछु
आमा तिम्रै सेवा गर्नेछु

हङकङ

Nov 28, 2008

जमाना र हामी


मोती चाम्लिड. /अनेसास हंगकंग

कोही भन्दैछन्, हाम्रो आयो जमाना
कोही भन्दैछन्, हाम्रो गयो जमाना
साच्चिकैमा जमाना स्थिर नभएर
नदि झैं अटल वग्दो छ निरन्तर
राजनितिमा गएको जमाना हेर्दै
राजावादीहरु सवै राष्ट्रवादीमा फर्के
भन्नलाई मिठो तर अंकमाल गर्न तितो
राजनितिमा पाएको जमाना हसुर्दै
जनवादीहरु पनि सवै राष्ट्रवादीमा फर्के
हिजो राजावादी मात्र सच्चा राष्ट्रवादी हुन्थे
आज फेरि जनवादी मात्र सच्चा राष्ट्रवादी भए
राष्ट्रवाद एउटा सौदाको शव्द हो की
कि राष्ट्रवाद, राजावाद र जनवादको उपमा
वादको खात लागेको रुग्न देशको नागरीक म
मुलुक हराएको मुगलानको अनागरीक म
सगरमाथाको महिमा वोल्दा स्वभिमानी हुं म
चोकीदार, पहरेदारको लेप लागेको सम्झदा
आत्मास्वभिमानको हत्यारा एक अपमानी हुं म
कोही मुंग्लानवाट मुलुक वोकेका छौं भन्दछन्
कोही धर्तीवाटै मंगलको धरातल टेकेका छौं भन्दछन्
पाले पहराको गीत गाउंदा हिनतावोधको लघुताभाष
आत्माग्लानीको शीकार हुंदा नौरंगी निराश
म कस्तो छु ऐनामा छदम हेर्न छोडिदेउ
मनवारीको करेशालाई वरु गोडन छोडिदेउ
२५ नवम्भर २००८
हेन्नेसि रोड वानचाई हंगकंग

Nov 27, 2008

गजल


लोकेश याक्थुङ्बा

निस्तब्ध एकान्तमा कराइ सक्याउ लुङा
आपुङिपनले तिमी आँफै हराइ सक्याउ लुङा

हिजो सम्म काङ्सोरे बनेर हिड्थ्यौ तिमी
खोइ? आज भोली त डराइ सक्याउ लुङा

जाड रक्सी तुङ्बाले लतारिन्दै हिड्छ्यौ रे
आफ्नो भाषा सस्क्रिती हराइ सक्याउ लुङा

तिम्रो पहिचानहरु यहा कोपिला नै थिए
खोइ?आज त्यही पनि झराइ सक्याउ लुङा

आफ्नो ईतिहासको पाना आँफै च्यात्न थाल्यौ
त्यसैले त, दुनियाँबाट हराइ सक्याउ लुङा ।

ताप्लेजुङ्
हाल्-मलेशिया

बदली धार बगी


भूपेन्द्र महत

बदली धार बगी चट्टानमा ठोक्कियौ रे
दुखेर मुटु अब सम्झनामा कोक्कियौ रे

संन्चो बिसंन्चो मात्र जिज्ञासा राख्दा पनि
शुभ बोलीलाइ धाबा बोली झोक्कियौ रे

उताब चढाबमा थिलथिले भए पछी
किनारा पुग्न नपाई बिचमै रोक्कियौ रे

मेरो जस्तो सस्तो ठान्यौ होला अरुको मुटु
सुने मुटु तोडनेको नाईके पो तोक्कियौ रे

मन र मुटुको सिमाना चेपिएछ क्यारे
खोइ कता दुखेछ आँखा भरी पोख्खियौ रे

जीवनलाई नजिकबाट


स्यानु पाईजा

जीवनलाई नजिक बाट हेर्दा र चियाउदा
जीवनको परिभाषा यो फरक छैन !
पिठ्युको दुवै तिर भारी बोकेर खच्चड
मुखमा दाना को थैली बाँधेर
उध्राई रहेको छ निस्तो दाना
चिया बिना, फुर्सद बिना
बोको भोको सानो डाम्लोमा
पानी उम्लेको हेर्दैछ
लाउदै गरेको धार खुकुरी मा
बिहानी मा गोरू सिगाँरी खेल्यो
दिनभरि बाँझो खेत जोतेर पनि
सियो बिरायो , हलीले लठ्ठी बर्सायो
मानौ उ कहिल्यै नजित्ने दौड मा छ
जीबन भरि यसरी नै दौडिरहुन पर्छ
हारको भार मन मा लिएर पनि
कति लामो जीवनको म्याराथुन
आफु भन्दा दोब्बर भारी उचाल्ने
गोब्रे किरा कयौ चोटी उचाल्दै र खस्दैछ
प्रयास गर सफल भईन्छ भन्ने सिकाउदै
आफु सानो सानो गरि उचालौ भन्ने नसिकिकन
फुलको पिडा उस्तै, युज एन थ्रो क्लिनेक्स जस्तै
बोट मा जति मुस्कुराए पनि
तिपे पछि मुर्झाउनु पर्ने पिडा
देबताको मन्दिरमा होस या नेता को गलामा
थुङ्गा थुङगा मा होस या माला मा
सुन्तला लाई अमिलो भए पनि छ्या ।
कागतीलाई गुलियो भए पनि छ्या ।
सबैको मालिक सम्झने मान्छे
आफै आफ्नै लोभि मनको दासी छ
कहि ईच्छा ले रेटिएको छ
कहि बाध्यता ले रेटिएको छ
तै पनि आफुलाई सर्बश्रेस्ठ थान्दै
जहाँ नभेटिनु पर्ने हो, त्यहाँ भेटिएको छ
जिवनलाई नजिक बाट हेर्दा र चियाउदा
जीवनको परिभाषा यो फरक छैन !

पात्लेखेत-७, म्याग्दी

कबि प्रतिष्पर्धी लडाकु होइन


आचार्य प्रभा

म प्रतियोगी बन्न सक्छु
तर ---प्रतिष्पर्धी बन्न सक्दिन
मैले कबितालाई दाउमा राखेर
कसै सँग बाजी जित्नु छैन
''कबिता ''त स्वच्छ, साचो भावना
अनी समाजको दर्पण हुनु पर्दछ
न कि ---कसैको कलमको आसुँ जित्ने लक्ष
यदी ---उसो हो भने त
आफ्नो सन्तानलाई दाउमा राखे सरह भो नि !
के कसैले आफ्नो मन ,प्राणलाई दाउमा राख्न सक्छ ?
त्यसैले ---मेरो आशयमा
साहित्यको नीती भनेको होड्बाजी गर्ने मैदान होइन ,
'कबि''साहित्यकार 'प्रतिष्पर्धी लडाकु होइनन
जो,एकापसमा लुछाचुडी गर्दछन
अनी ---त मलाई भन्न मन लाग्दछ
म आफ्नो भावनारूपी सन्तानलाई च्याखे दाउमा थापेर
कबिरूपी जुवाडेमा अनुवाद हुन चाहन्न ,
हो ---प्रतिष्पर्धाको मैदान दिइन्छ
यस्को आशय 'अर्थ'र 'अभिमान' जित्ने लालच दिनु होइन
फेरी ---जित्नुको अर्थमा अभिमानी बन्नु होइन
त्यो त कबि भावनाहरुलाई
उत्साहित गर्न स्थान दिनु हो ,
कबिको कलमलाई मलजल दिएर
फलाउनु,फूलाउनु र प्रेरित गर्नु हो
साहित्य अर्थोपार्जनको अपेक्षामा कहिल्यै समाहित हुँदैन
बरु ---रित्तो बनेर अरुको पीडा,ब्यथा पोख्दछ
बिक्रीती,बिसंगतीको दर्पण बनेर
आफु चर्कन्छ,समाजमा छर्लङिन्छ
कबिताको रूप भनेको कोमलताको प्रतीक हो,
ह्रीदयभित्रको स्पन्दनको बिम्ब हो
त र ---'हार' र 'जीत'को खेल होइन
त्यसैले ---म कबिता जन्माउछु
झुठो प्रशंसाको लालचको निम्ती होइन ,
म भावना प्रष्फुटन गर्छु सत्य गालीको अपेक्षामा
हो ---यो सहि हो ,
कबिले 'गाली' पनि पाउनु पर्दछ
कबिताले 'ताली'पनी पाउनु पर्दछ
त र ---गालिको अर्थमा घ्रीणा होइन ,
अनी ---तालिको गड्गडाहटमा झुठो प्रशङ्साको धाप होइन
जस्ले कबिको भावना हत्तोत्साहित नबनोस
झुठो प्रशंसामा कबिको कलम नमात्तियोस
म कबिता फुर्दछु ,
समाजको सत्यतालाई उजागर गर्न
त र ---म पर्तिष्पर्धी कबिता कोर्दिन
जितेर अभिमानी बन्न
किनकी ---कबिता हारजीतको खेल होइन
बरु ---हुनसक्ला ,
भावनाहरुलाई शब्दहरुमा सजाएर कबिताको स्वरूपको
तारतम्य मिलाउन नसक्नुको कमी कमजोडी
शब्दहरुलाई 'कबिताको'आक्रीती दिन नसक्नुको असक्षमता
त्यसैले ---मलाई लाग्दछ ,
कबितारूपी भावना कहिल्यै नमिठो र अशोभनिय हुँदैनन ,
हुन सक्लान ,
'कबिता'बिद्रोहको रापिलो लप्का
जहाँ अन्याय,अत्याचारले परकाष्ठा नाघेको हुन्छ
त्यसैले ---म 'कबिता'मा अर्को बिशेषण थप्न सक्छु
'कबिता'अन्याय,अत्याचार, दमनको नारा पनि हो
म;अझै पनि भन्दिन
'कबिता'दौड्ररूपी मैदानको खेल हो
बरु ---भन्छु ,
यो त सुस्त,सरल,शान्तसँग बग्ने
भावनारूपी नदीको प्रवाह हो
सत्य र सहि मर्महरुको उपज हो
संसारको मन जित्ने साधन हो
बाजिमा राखिने बस्तु होइन /
मैले कबिताको 'फेत'मा नै भनी सके
कबिता कबिको मोल हो
त र ---प्रतिष्पर्धाको मुल्य होइन
त्यसैले समग्रमा म घोषणा गर्छु
म प्रतियोगी बन्न सक्छु
अह ---पर्तिष्पर्धी बन्न सक्दिन /
(अमेरिका )

Nov 20, 2008

सैदान्तीक मृत्यु


अप्जसे कान्छा

ढुङ्गा
कट्टी
बन्दुक
मोर्टर
रकेट
मीसाइल
अणु बम
रासायनिक बम
जैविक बम
दार्शानिक बम
राजनैतिक बम
थाहा भएका
थाहा नभएका
विनाशक बम
बनाउने
चलाउने
जुनसुकै देश
अर्गनाइजेसन
जो केहि व्यक्ति
व्यक्तिले छानेको नेता
नेताको क्याविनेट
क्याविनेटको आदेश मान्ने
पुलीश
जल सेना
थल सेना
हवाइ सेना
गोप्य सेना
तिनीहरुका सेनापति
सेनालाइ पाल्ने जनता
जनतालाइ बेला बखत दुख दिने
चोर
डाका
सुसाइड बम्बर
आतंककारी
कोहिसंग पनि
म डराउने छैन
किनकी
म भित्र
डर छैन
पीर छैन
अशान्ती छैन

मैले मेरो सैदान्तीक मृत्युमा
वर्तमानसंग हस्ताक्ष्रर गरिसके
अब म जीउदो सहिद भएको छु
तर प्रश्न उठ्‍न सक्छ
सैदान्तीक मृत्युको घोषणा किन?
आखिर वर्तमानसंग यत्रो डर किन?
जब म चौबीसै घण्टा
मैले ओड्‍ने आकाशभरि
जासुसी वीमानहरु
पीउने पानीको सतहभरि
जलसेना र जलयानहरु
टेक्ने धरतीको माटोभरि
आइ.इ.डि. र माइनहरु देख्छु
म अतालीन्छु
चिच्चाउछु
कराउछु
मलाइ वर्तमानसंग
मृत्युको डर छ
बिना पीर
बिना डर
शान्तीपुर्वक बाँच्न
नयाँ सिद्धान्त
नयाँ उपाय
नयाँ बाटो
खोज्न थाल्छु म
तर कहि पनि
बिना खतरा
बिना सन्त्रास
आफुलाइ सुरक्षित पाइन

भोजपुर हाल यु.के.

देबकोटालाई बिन्ती पत्र


भूपेन्द्र महत

आदर्णिय गुरु देबकोटा ,जदौ !
मनभरी देश दु:खी रैछ आराम छु भनु कसरी
छातीभरी माटो रोइ रहेछ आनन्द छु भनु कसरी
बरु ,
कट्कट्टिएको रगतको छिटामा
आंसुको थोपा घोली ,यो पत्र लेखी राछु
अनगिन्ती अनुउत्तरित प्रश्नहरु, यो पत्रमा सोधि रहेछु
ब्रुजुकहरु उपबुज्रुक भएको ठाउँमा
अन्योल र संत्रास निबारणको ,उपाय मागी रहेछु
आशा छ मलाई न्याय गर्नु हुनेछ
दिल र जातको समायोजना हुन्छ कसरी ?
धन र मनको मिलन हुन्छ कसरी ?
हुलहुल टाउकाहरु
बिचरामा बिचलन भ'का हुन कि
गूदी सकिएर रन्थनिएका हुन कि
जातिय भेदको नारामा भुल्लिन्छन टाउकाहरु
राजनीतिमा झुत्त्तिन्छन टाउकाहरु
हुलहरु मोर्चा भए ,हुलहरु संघ भए ,हुलहरु संघठन भए
हुलहरु तराइ भए ,हुलहरु पहाड भए ,हुलहरु शहर भए
हुलहरु जज्लपा भए ,सबेरो भए ,खै के के भए
तर हुलहरु कहिले नेपाली भएनन किन ?
हुलहरु कहिले नेपाल भएनन किन?
शायद ,
बिचराकै अनिकाल परेको हो कि
सोचकै खडेरी परेको हो कि
बिखल्बन्धमा परेको छु म त
हजुर जस्तो ,
नोकोटिनको सर्कामा बिचारको मुस्लो उडाउन सकेन
चुरोटको बट्टा, भित्ता कतै, कसैले सोच खोप्न सकेन
बरु ,जिलेटिनको धुँवामा बारुदको कथा लेखे
बुद्धको कांखमा बाँझलाई शरण दे
छटपटाएर शान्ती रुदा
फट्फटाएर परेबा रुदा
टाउका टाउकाहरु शर ताजको सतरंज खेले
किन ?
किन?
घरदेशका नंग्रा परदेशमा पलायन छन
आफ्नै घरगाउका बाटाहरु बिराना छन
सांध सिमानामा पनि चन्द्र सुर्य लत्रिएका छन
बांकी बचेँको सगरमाथाको टोपी पनि
लाजले झुकेर कोशीमा बगेको छ
स्वाभिमानको टाल्नै नसकिने भ्वाग परेको छ
किन ?
सबाल मात्र उठाउने म पनि लांछी छु शायद
यसैले उडी चन्द्र छुने लक्षय लिन सकिन
यसैले ,
आफ्नै माटोलाई अन्याय गरी पसिना बेची रहेछु
आफ्नै टोपी लुकाएर आँफैलाई साटिरहेछु
थाहा छैन,भडकिएको हुँ कि भडकाईएको हुँ
आफ्नै भेष भुषा भुलेर उधारोमा बाँचिरहेछु म
तेसैले ,
म जस्ता कायरहरुको बुद्धिको बिर्को खोल्न
भडकिएको टाउकोमा गिदी भर्न
हजुरलाई बिन्ती गर्छु
एक चोटि फेरी आँखा उघारी हेर्नु पर्‍यो
फेरी एउटा अर्को जन्म लिनु पर्‍यो
बरु सकिन्छ भने साथमा
हजारौं दुर्योधन र दुशासनलाई सुधार्न
एउटा बिदुर लिएर आउनु पर्‍यो
हजारौं राबण र कुम्भकर्णलाई बुँझ्याउन
एउटा राम लिएर आउनु पर्‍यो
किनकी ,
यहाँ धेरै रहरहरु बाँझो छ
र धेरै बिबेकको खाँचो छ
फेरी
दिल र जातको समायोजन पनि त गर्नु छ
सांग र सिस्नोको आनन्दिको बयान पनि त कोर्नु छ
मन र पनलाई पनि त गाँस्नु छ
तेसैले मेरो बिन्ती ,
एउटा मुनामदन फेरी कोर्न आउनोस
एउटा नयाँ सोच फेरी फोर्न आउनोस
जहाँ सुनको थैला भन्दा आनन्दी मनको आकार होस्
जहाँ मुर्ती र मन्दिर भन्दा श्रम र शिपको आधार होस
घात र प्रतिघातको हाट भन्दा सदभाबको चाँदर होस्
हजुरको आग्याकारी चेलो
बर्जस्वाँठ

खाडल भित्रका समानता


स्यानु पाईजा

हामीले नै खनेका असमान खाडल भित्र
समानता बुझेको भए दुबै खाडल रित्ता थिए
दुबै खाडलका वरिपरि समान भित्ताहरु थिए
तर हामी बहस मै समाय बितायौ
मेरो खाडलबाट यति माटो निस्केको
मेरो खाडल यति गहिरो, यति फराकिलो
तिमीले भन्दा पहिला मैले खनेको
तिमीले मेरो नक्कल गरेको
हामी यसैमा लड्यौ, बर्षौ लड्यौ
तिमी लङगडो, र म कानो हुदै सम्म लड्यौ
खाडल खाडल नै हुन्न जस्ले जे भने पनि
खाडल बिचको भिन्नतामा लड्नु भन्दा
कसिंगर र पातहरु खसालेको भए
कम्पोस्ट मल बन्थ्यो दुबै खाडलमा
तर अचम्म तिमीले मलाई खसाल्न चाहेयौ
मैले तिमीलाई खसाल्नु चाहे !
साहेद हामीले खाडल खनेको नै यसैलाई थियौ
अब तिमी लङ्गडो र म कानो भएर पनि
खाडलको भिन्नता मै फेरि लड्यौ भने
एक दिन यो खाडल चिहान हुने छ
एकले अर्कोलाई फसाउने धराप हुने छ
अब त हामीले बुझ्नु पर्छ, खाडल००००
हामीले नै खनेका असमान खाडल भित्र
समानता बुझेको भए दुबै खाडल रित्ता थिए
दुबै खाडलका वरिपरि समान भित्ताहरु थिए

पात्लेखेत-७ ,म्याग्दी

बन्दुकले


ऐत राज तुम्रोक

बन्दुकले धेरैलाई सलामि चडायो
बन्दुकले धेरैलाई मलामी बनायो
र देशले धेरैपटक फुल चडायो लासमाथि।
अब त गोलिको बर्षा हुँदैन भन्छन
रगत नै पानी बनेको गाउमा
आलो रगत हरायो भन्छन
तर कटकटिएको रगतको टाटा
फुर्बा दाइको पनि हुन सक्छ
सुब्बा दाइको पनि हुन सक्छ
समावेशिको कुरा चलेको बेला समावेशि पनी हुनसक्छ
भर्खरै मरेको आतंकको पनि हुन सक्छ
भसक्कै नबिर्सनु है साथी
खुनले सराप्न पनि सक्छ।
सिमखेतको एक मुल पानी
सङ्लिन थाल्यो रे
अब त फसल फल्छ होला खेतबारिमा
भाईले पर्म लाउन थाल्यो रे
बाझो बसेको पाखो बारीमा
हर्क दाई बहर दाउन थाले रे
अब त नाका खुल्छ होला सिमारेखामा
साझा पत्र तयार भयो भन्छन
सधियारले सही गर्‍यो भन्छन
तर होस गर है साथी
सलह फेरी पस्न सक्छ
घाउ फेरी दुख्न सक्छ।
अन्न छैन भन्छन खारातिर
फ्याक्स गरेको एक बोहर चामल
बहिनिले पायि कि पाइनन
ईमेल गरेको एक ढिको नुन
बहिनिले भेटिन कि भेटिनन
सोधिदिनु है साथी एक फेरा
टि टि गरेको एकजोर कुर्ता
लाइन कि लाइनन।।
.
दोह कतार

Nov 9, 2008

क?यो फुङ्हा? मेम्भेक्तेन्


सेसेहाङ् फियाक लिम्बू

लाजे? करेम्बा फुङ्इक्
उन्छोन्नाङ् क?यो पोक्खेसाङ्
आल्लभरिक् कुभा? फुङ्हा?आङ्
मेभेक्तेआङ् मेएरेबा निमेदेरेन् ।

चम्जम्लुङ् नु फक्ताङ्लुङ्हे?मो
नाङ्ङीन् नु पङ्वाचाती
फुङ्इकहा?ओ फुङ् फेक्पीफा?आङ्
यरिक् तङ्बे , येम् नु येम्हा?
अममाओ ए मेक्खुङ्ल वायाङ्
लिवान्मा केरेक् हाङघुङ्ल युङाङ्
सेन्-लेन् मेन्इम्मे अमस्इ युङाङ्
वहित्-फन् नाङ्हा? तक्तुङ्ल युङाङ्
कर
लाजे?बा कन् फुङ्इकहे?मो
आप्फा?लेआङ् कुभा? फुङ्हा?आङ्
क?यो फेक्मैआङ् मेम्भेक्तेन् ।

पघेम्-केघेम्बा फुङ्हा? फेक्मा मेगोतुर
सिक्पसम् सम्ल फुङ्बुङ्हा? मेलिङ्
येक् पोङ्ङाङ् सुक्कुम्माङ् मेलत्
मियाक् यम्बा सिङ्बुङ्ङील्ले इप्छीआङ्
सुक्कुम् चेक्तुआङ् मक्था पेक्
चुङ्ङील्ले पुत्तुआङ् फुत्छुङ्-फुत्छुङ्
नाम्लाङ्मरेआङ् येम्दु सेरु
साम्मीत्तील्ले चक् चक् कुनक् पु?र
भु-भु मुत्तुआङ् एक्खु सेरु ।

फेक्मै सुयेम् मेन्खोसुन्
आपफालेआङ् हेन् फुङ्इक्कोबा फुङ्हा?रे ।

हेक्के ग लाजे? करेम्बा फुङ्बुङ्हा?
तोक्मा-साक्मा क?यो केबोङ्बा
कुबुङ् वेत्तुर च्वा? केप्मा केबोङ्बा
अक्खेल?र फुङ्बुङ् अकेमप्पा,
अक्खेल?र फुङ्बुङ् केसाक्पा,
कन् लाजे?ओ फुङ्बुङ्ले कुन्दाङ्बा
क?यो आल्लो आत्तीन्नाङ् मेहोप् ।

थाङ्बेन्हा? वे? लाजे?ओ
याङ्थक्से योक् पोङ्से मेबे ।
काप्पोबा नु काप्मोमाहा?आङ्
फुङ्नाम् नु फुङ् हुन्छी? सिरा? मेधाङ्नेन्
हिन्जा? पित्छुहा? फुङ्ङीन् फेक्पीफा?आङ्
हुन्छी? हिन्जा? येन्हा? मेमेक्खुर मेवा ।
आङ्गा? आनिङ्वारक् माआङ् वाआ ।

वे? लाजे?बा तिक्सी थाङ्बेन्हा?
वे? लाजे?बा किनीमासी मेन्छ्याहा?
मा:लाजे?बा फुङ्हा?रे मेघेम्छीन् मु
बाहेक्के मेबातुआङ् च्वात्थीक्काङ् मेन्गेत्तुन् ।
मेजीतुआङ्बी, कुसीङ् मेन्नीत्तुन्नाङ्बी
कुनक्खा? नु सुक्कुम्हा? मेएक्खु ।
खर्मेङ्?खर्मेङ् फुङ्इक् मेमेक्खु ।
फुङ् फेक्लभाङ् नोस्वा निङ्वा?
लाजे?बा कुभा? मनारेन्नाङ् निमेदेत्तीन्
हेक्क्याङ्ङे आइन् कन् लाजे?ओ
मघेम्-केघेम्बा फुङ्हा? मेम्भेक्तेन् ।

२०६५/५/२, पान्थर, आरुबोटे ।

पागल मान्छेको कुरा


स्यानु पाईजा

दया मरेको बस्तीमा
माग्नेको जन्म नहोस
आज खाए पछि भोली
के खाऊ कसैलाई नहोस
मलाई त यस्तो लाग्छ,
सबैको आफ्नै धर होस
बारीहरु बाँझो नरहोस
अब कोहि मुग्लान नपसोस
पैसाको समान मोल होस
डलर, यूरो, येन अनेकन
नाम होईन एऊटै नामहोस
सन्सारै भरि एउटै दामहोस
कसैले मलाई सोध्यो ?
के त्यसो भए बिश्व
एउटै मात्र देश होस त ?
यो पृथ्बी एउटै हो
देश अनेक भए पनि
जाती सबै मानव होऊन
मानबता सबैको धर्म ।
बन्जर बनेर मेरो देश माटो
बिदेशका गल्लीहरु सफा नहोऊन
कसैले भन्यो बिचरा
मान्छे बौलाहा भयो
पागल मान्छेको कुरा००००!

पात्लेखेत-७ म्याग्दी

माटोको नयाँ गीत गाउँदै छु


राजेश राई

यो गीत गाउँदा गाउँदै
वा गाई सकेपछि
म यो राष्ट्रको लागि
बिखण्डनकारी
अराष्ट्रिय
अथवा आंतककारी बन्नेछु
मेरो टाउकोको मुल्य तोकिने छ
र फरमान आदेशहरु जारी हुनेछ, मेरो नाउँमा
सम्भवत मेरो आफन्ताहरु माथि पनि
यस्तै आदेशहरु जारी हुनेछ
मेरो जस्तै थेप्चो नाक र चिम्सो आँखा हुनुले
म मारिन सक्छु
मेरा आफन्ताहरु मारिन सक्छ
तर म मारिए पनि
मैले गाएको गीत सुनेर
धेरै गामबस्तीहरु जुरुक्कै उठेर
यो राष्ट्रसगँ
इतिहास फिर्ता माग्ने छ ,
ओढेको आकाश र टेकेको धर्तीको
जितेर हार्नुको पीडा सुनेर
जितेर नजित्नुको दुःख बुझेर
चोमोलुङ्गमाका फेदीका गामबेशीहरु
नयाँ मुन्धुमहरु फलाक्दै
फेरी मैले जस्तै गाउने छ
जबरजस्त खोसिएको इतिहासको गीत
जीतेर इतिहास नमागेको गीत
र अब फिर्ता माग्नु पर्न माटोको गीत ।
त्यासैले मसगँ मृत्यु हारीसकेको छ
मैले मृत्युसगँको युद्ध जितीसकेको छु
र म गाउँदै छु
मैले ओढेको आकाश
र टेकेको माटोको एउटा नयाँ गीत ।
धनकुटा

Nov 8, 2008

कमरेड गोपाल किरातीलाई मन नपरेको हङकङ


टंक सम्वाहाम्फे

कमरेड साईला दाईलाई
हङकङ मन परेनछ
त्यसैले त वमन गरे विष
सार्वजानिक कार्यक्रममा
माननिय मन्त्रि ज्यूवाट
त्यसो नहुनु थियो
तर भैदियो त्यस्तै त्यस्तै

माननिय मन्त्रि ज्यूले
सम्वोधन भाषणमा भन्दै थिए
हङकङमा मेरो अपमान भो
किनकी आयोजकले थाहा पाएनन्
कि मेरो गोजीमा
फुटेका कौडी सम्म छैन भनेर
र व्यवस्था गर्नुपर्थ्यो
चौरासी व्यञ्जन
पाँचतारे होटलको वास
सवारी साधनको लागि
मर्सुडेज वेन्चकार
र माननिय मन्त्रि ज्यूले उड्ने
नयाँ हवाईजहाज
स्वागत सत्कारको लागि
पञ्च कन्या
र गन्यमान्यहरु
ती सवै सवै थिएन
त्यसैले मलाई हङकङ मन परेन
अव देखि हङकङमा
मलाई ल्याउँने चेष्टा नगर्नु
रहरै रहरको कार्यक्रम गर्दै नगर्नु
रोष्टममा चोर औंला ठड्याउँदै
प्रष्ट्याए
कमरेड साईला दाईले
कमरेड गोपाल दाईले
कमरेड किराती दाईले

हिजो जंगल पस्दा
भोकभोकै हिडेको कथा
मन्त्रि भएको भोलिपल्टै भुलेछन्
कुन्नी आफ्नो कथा भुले झैं
जातिय स्वायत्तताका कुराहरु भुल्ने हुन् कि ?
राज्य पुनर्संरचनाका कुराहरु विर्सीने हुन् कि ?
आफ्नै मन्त्रालयको उपहास गर्ने हुन् कि ?
त्यो त मन्त्रि ज्यूको कार्यकालमा
हेर्नै पर्ने भएको छ
सम्विधान नवनुन्जेल सम्म
पर्खिनै पर्ने भएको छ

गोपाल खम्वु दाई
मन्त्रि भएपछि
जनादेश पालना गर्नु पर्छ
जनताको कुरा सुन्नु पर्छ
जनभावना वुझनु पर्छ
एउटा जड्याहाले आफ्नो रिस पोखे झैं
रोष्टमवाट रीस पोख्दा
कस्लाई पुग्यो होला चोट ?
कस्लाई लाग्यो होला खोट ?
सम्झीनु भोलि कस्ले देला भोट ?
कमरेड साईला दाई
होसीयार
मन्त्रि भए भन्दैमा
नवोल्ने कुरा वोल्नु भएन
दुनियाको अगाडी आफ्नै पोल खोल्नु भएन
त्यसैले मन्त्रि खम्वु दाई
अन्याय गर्नु भो
हङकङका नेपालीहरु माथि
हामी त्यो सहन सक्दैनौ
मन्त्रि ज्यू
तपाई हङकङ आएर के हुन्छ ?
तपाई हङकङ नआएर के हुन्छ ?
आखिर केहि हुदैन
आखिर केहि पनि भएन
मात्र हङकङको विकास देखेर दंग पर्नु भो
मन्त्रि ज्यू
अव जंगलमा वोल्ने भाषा
शहरमा वोल्नु भएन
आफ्नो हैसियत आफैले खोल्नु भएन
मौका सधै सधै आउँदैन
आएको वेला देश जनताको सेवा गर्नुहोला
हामी त अव देशको पुनर्संरचना चाहान्छौ
हामी त अव जातिय स्वायत्तता चाहान्छौ
हामी त अव संघीय शासन चाहान्छौ
हिजो त्यहि कुराको वकालत गरेर
हिडेको मान्छेले
आजै कर्तव्य भुल्नु भएन
जनताको विश्वास कुल्चनु भएन
तर कमरेड साईला दाई
हङकङमा तपाईले
साह्रै अपशब्द वोल्नु भो
आफ्नै भेद खोल्नु भो
आफ्नै हैसियत देखाउँनु भो
किनकी ती सवै मन्त्रिले वोल्ने कुरा होईनन्
मन्त्रिले गर्ने कार्य होईनन्
गोपाल खम्वु दाई अव देखि
आफ्नै किराती दाजुभाईहरुको
अपमान नगर्नु होला
गोपाल खम्वुको विरुद्घमा
अरु गोपाल खम्वुहरु आउँन सक्छन्
अरु गोपाल खम्वुहरु धावा वोल्न सक्छन्

त्यसैले सावधान हुनुहोला
आफ्नै वोलीवाट
आफ्नै हैसियतवाट
आफ्नै मन्त्रि पदवाट
किनभने मन्त्रिले वोल्नु
र एउटा वहुलाले वोल्नु
एउटै भयो भने के हुन्छ ?
कमरेड चिन्तन गर्नुहोला
हामी त सच्चा किराती भएको हेर्न चाहान्छौ
हामी त सच्चा मन्त्रि भएको देख्न चाहान्छौ
हामी त गणतन्त्रवादी भएको देख्न चाहान्छौ
जंगलवाट घर आए पछि
जंगलको कुरा नगर्नु होला
घरमा घर कै कुरा गर्नुपर्छ
अलिकति सभ्य भएर वोल्नु पर्छ
अलिकति सामाजिक भएर वस्नु पर्छ
तर मन्त्रि साईला दाई
तपाईले त हङकङमा
उत्पातै गर्नु भो
हामीले सोच्दै नसोचेको
अपशब्दहरु पो वोल्नु भो

नया इतिहासको जन्म


आचार्य प्रभा

नयाँ इतिहास जन्म दिनेहरु हो
सारा संसारलाई चकित गरी
नयाँ जन्म लिएकाछौ ,
त्यसैले........जन्मेको सारलाई
सार्थक गर्न तिमीहरुले
नयाँ पालुवाको श्रीजना
गर्नुपर्छ
नयाँ बिहानिको ढोका
उघार्नु पर्छ
जुन बिहानिको प्रतिक्षामा
सारा मन ,मस्तिष्कहरु
अध्यारोमा काला रातहरु
भोगिरहेका थिए
अब.........तिमिहरु संसारकै
पाले अनि रक्षक भएर
जन्मेकाछौ
त्यसैले उत्साहित बन
अध्यारो कोठामा उज्यालो छर्न
अनि.........दर्हिलो रक्षक बन्न
अनि मात्र ,
तिम्रो आगमनले प्रतिक्षित मनहरु
प्रफ्फुल्लित हुनेछन
देखाइ देउ नयाँ इतिहासको
पानाहरुमा स्वर्ण अक्षरहरुले
इतिहास भनेको रङ,जाती,भेद ,
धनी,गरीब को संघर्ष मात्र होइन
समानता र सहजता को पनि
लेखिनु पर्छ
संसारभरी शान्ती र सद्भभावनाको
दियो बल्नु पर्छ भनेर
(अमेरिका )
(समर्पित जो ,जो नयाँ इतिहास कोर्न आगमन गरिरहेका छन उनिहरुमा )
रचना ११ -०४ -००८-( ८ बजे साँझ मंगलवार )

Nov 2, 2008

फोटो गजल


केदार सङ्केत

म तिम्रो यो देशको अब रीति तोड्दै छ्रु
म तिम्रो यो देशको अब तीथि तोड्दै छु ।

बित्थैमा यो देशले मेरो मुटु चुँडाइ दियौं
अब यो खेत पनि म स्वयम्ले जोत्दै छु ।

यो देशको एउटा हट्ठा बाउसे थिए उनी
यादमा आज उनीलाइ म यो हिलोमा खोज्दै छु ।

ज्यानलाई कसले, किन, कसरि कहां लगेर मारे
आज यहिं कुरा म देशका साशकलाइ सोध्दै छु ।

(फोटो रुद्र खड्का - साभार, लडाँइमा जनताबाट)

यादैमा तिम्रो


दिलिप योन्जन

यादैमा तिम्रो, डुब्दछु जब, मन खान्छ बेसरी
सपनी छुट्दा, अधेरी रातमा, मै रुन्छु धर-धरी।

जुनेली रातमा, हेर्दछु तारा, देख्दछु तिमीलाई
सम्झेरै बाच्ने, केपाए भाग्य, रुवाई तिमीलाई
मनको प्यासले, जल्दछ तन, बुझाउने के गरी
सपनी छुट्दा, अधेरी रातमा, मै रुन्छु धर-धरी।

फुलेको फुल्झै, जवानी गाछ, दिन-दिनै ढलेर
धोएनी छाती, आँसुले कती, पोल्दछ जलेर
घोचेको घाउझै, दुखीनै रन्छ, मै बाचु कसरी
सपनी छुट्दा, अधेरी रातमा, मै रुन्छु धर-धरी।

अस्टिन, अमेरिका

कबिताको बाध्यता


स्यानु पाईजा

अचेल कबिताले गाली बोकेको छ
कतै पार्टीको प्रचार र ब्यानर बोकेको छ
कतै स्वार्थ र षड्यन्त्रको भण्डार पोखेको छ
कतै बैशको कामुकता पनि बोकेको छ
तर यति मात्र होईन कबिताले कहि त !
तितो यथार्थको धरतल पनि बोकेको छ
चेतनाको मधुर दियो पनि बोकेको छ
साहित्य र सृजनाको सम्बाहक बनेको छ
सृजनाको दरिलो मियो पनि बनेको छ
माया, पिरती, मिलन, बिछोड र सम्झना
बाँचा, चाहना, कामना, बेदना पोखेको छ
बिचरा कबिता माथीको कबिताले फेरि
रिमिक्स गित जस्तै हित हुने दाँऊ मा छ
एउटा बर्षौ पुरानो कबिता गाऊँमा छ
पुरानो कपिमा ध्वाँसोले पुरिएको छ
साहेद कति कबिता यसरी नै च्यातिए होला
कबिताको बाध्यता यस्तै नै रहेछ
कसैलाई नसुनाई, च्यातिनु परेको छ
यस्तै छ कबिता अचेल गालीले किच्चिएको छ
पार्टीको प्रचार र बिचारले थिच्चिएको छ
स्वार्थ र षड्यन्त्रको भण्डारले भरिएको छ
यस्तै छ अचेल कबिता को बाध्यता ।
लाहुरे सँग कबिता प्रदेस पोईल गएको छ ।
गाऊँको सम्झनामा धेरै चोटी कबिता रोएको छ।

पात्लेखेत-७, म्याग्दी

असन्तुष्टि


उषा गिरी

पारी क्षितिजको टुप्पामा
बादलका टुक्राहरु
मनका रङगी बिरङी
गहिराइबिच
बिरक्त र बिह्वल
काला धर्साहरु सँगै
चेहरामा बिषादका
गहिराइ र खोबिल्टाहरु सँगै
आज किन चिहाउछौ?
टाढाबाट बिक्रिती सल्बलाउदै
आँखामा किन अबोध चिच्याउछौ?
आखिरी एक मुठी सास
ओझेलमा चिप्लिन्छ एक दिन
भ्रम रित्तिन्छ एक दिन
बाझो मरुभुमी भएर
अबोध भ्रुणझै,
अनिन्द्रा ननिदाउ
बिटुलो जुनको अगाडि
किनकी असारको बादलले
तिम्रा ह्रिदएमा असन्तुस्ती
सुन्यता,र त्रास उत्पन्न गर्नेछ।
.
हाल ब्रुसेल्स
चारपाने,झापा
०१-११-२००८