Mar 29, 2010

तिम्रै सम्झना


कल्पना तुम्रोक

तिमी आउछौ भन्ने आशमा
चौतारीमा एक्लै कुर्न सकिन
नयाँ बाटो रोजेर
चौतारिलाई छोड्न पनि सकिन ।

छल्किएका नयनहरु,
भिजेका परेलीहरु
एक्लै एक्लै हिडि रछु
बोकेर तिम्रै सम्झनाका तरेलीहरु ।

फक्रनु अनि फल्नु जिवन रे
के भमरा बिना फुलको अस्तित्व हुदैन र ?
किन यो मनहरु लाग्छन रित्तो रित्तो
तर कहि कतै कसैको आवागमनको पुर्वाभास जस्तो
अनि फेरि उही बियोगको कोशेली जस्तो ।

तिमी आउछौ भन्ने आशमा
मनको ढोका खुल्लै छोड्न सकिन
एक्लिएको यो रित्तो घरलाई
छोडेर हिड्न पनि सकिन ।

छल्किएको नयनहरु,
भिजेका परेलीहरु
एक्लै एक्लै हिडि रछु
बोकेर तिम्रै सम्झनाका तरेलीहरु ।

भो मलम नलगाउ घाउहरुमा
झनै पोल्छन भतभती
चर्किन्छन चरचरी
बाँच्न देउ मलाई
मेरो आफ्नै जिवन
थकित भएको यो मेरो तन ।

कोहि आउला भन्ने आशमा
दोबाटोमा कुरिन
बैरागी भइ खरानी नी घस्न सकिन
आँखाहरु टोलाइ रहे परार्इहरु आफ्ना भएन
दिल खोलेर मनको कुरा
भन्न पनि सकिन ।

छल्किएका नयनहरु,
भिजेका परेलीहरु
एक्लै एक्लै हिडि रछु
बोकेर तिम्रै सम्झनाका तरेलीहरु ।

आमाको चित्कार


अविचन्द्र र्इङनाम

कहालिएर चिच्याउदै रोइ रहेछिन आमा
भन्छीन आउबचाउ मेरो अश्मितालाई
बिभिन्न रङ्ग र रुपका भए ता पनि
मेरा सन्तती नै हौ तिमीहरु सबै
भबिश्य तिमीहरुकै लागी हो - २

ति क्रुर हिंस्रक आत्मा घाती निर्दयीहरुले
काटन लागे ति मेरा हिडने खुट्टाहरु अनि
दुश्मनहर संग लडने ति मेरा हातहरु
मलाई फाल्न खोजि रहेछन यो धर्तिमा
केवल मेरो धुकधुकी मात्र राखेर यहा- २

जन्मिए म बाट धेरै सन्ततीहरु यहा
तर तिनै भए मेरा बैरि आज यहा,
नभएका होइनन सपुतहरु यहा, तर
लिए हुर्मत तिनीहरुको यिनै लाछीहरुले
बनाए क्षत बिक्षत अनि शक्ति हिन - २

बिश्वास नास्तिकहरुले गरुन वा नगरुन
नून पानीको कसमलाई बेवास्ता गर्दा
एकतिसेको बेहाल भएको छिपेको छैन
अब एकाईसेहरुले पनि बुझेनन भने
समय आउनेछ लिएर मेरो करामत - २

हुन नदेउ बाघको छालामा स्यालको रजाई
संघर्ष गर एकथोपा रगत रहे सम्म यहा
यदि मेरो सपुत हौ भने तिमीहरु सबै
एकजुट भएर अघी बढ हात मिलाएर
म सक्ति बनि आईरनेछु पछि पछि - २

मेरो ऐतिहासिक अस्तित्वलाइ बचाएर
तिमीहरुको भविश्यको निर्माण गर यहा
यहिछ मेरो चित्कार तिमीहरु सबलाई
बुझिदेउ यो लिम्बुवान आमाको चित्कार
सुनिदेउ कान खोलेर यो आमाको चित्कार - २
यो आमाको चित्कार ।

मुजोत्लुङ हाङबाट

Mar 18, 2010

सस्तो शहिद

प्रकाश श्रेष्ठ ‘प्रीयतमा’

के हो शहिद, को कसरी बन्छ शहिद
सोध्ने हो भने थाहा छैन होला
जसले सडकमा टायर बालेर चक्काजाम गर्छ
जसले शहिद घाषणाको माग गर्दछ,
जसले बन्द आहृवान गरी जनतालाई दुख दिन्छ
जसले क्षतिपूर्तिको माग गर्दै
विकास निर्माणमा अवरोध सिर्जना गर्छ

तिनलाई के थाहा
चक्का जाम गर्न पाएपछि,
बन्द आहृवान गर्न पाएपछि,
शहिद घोषणको माग गर्न पाएपछि,
सरकारबाट १० लाख क्षतिपर्ति पाएपछि,

विचरा मर्ने मर्‍यो, मर्नेलाई के थाहा
आफनो नाममा यत्रो विधम्सा मच्चाएको
राष्टषको ढुकुटीबाट रकम असलेको
मर्नेको बहानामा सारालाई बिचमै बिचल्ली पारेको
बाच्ने र बचाउने आशमा दौडिएकालाई अलपत्र पारेको
के शान्ति पाउला तिनको आत्माले
के तिनले बुझेको होला शहिदको अपमान भएको ।

बाटो काट्न लाग्दा दर्घटनामा मरेपनि
आफनो अस्तित्व रक्षा गर्दा बलत्कारी मरेपनि
हाडी गाउमा जात्रा हेर्न जादा भिरबाट लडी मरेपनि
व्यक्तिगत रिस र्इष्याले हत्या भएपनि
आखिर सडकमा टायर त बलेकै छ
चोकचोकमा नारा जुलस त निस्केकै छ
शहिदको माग भएकै छ

राष्टष निर्माणमा जिवन वलिदान गर्ने पनि शहिद
बसबाट खसेर मर्ने पनि शहिद
छतमा बसेर आन्दोलन हेर्ने पनि शहिद
हुदा हदै हेर त गुन्डागर्दी गर्ने पनि हुने भए शहिद

यदि जो जहा जसरी जहिले मर्दा मार्दा पनि हुने भए शहिद
किन मनाउनु पर्‍यो शहिदको नाममा एक दिनका दिवस
किन शोक सभा र श्रद्धाञ्जली गर्न पर्‍यो
आखिर सबै वन्ने भएपछि सस्तो शहिद

Mar 12, 2010

थु..इक्क


देवु सुदामा

सपनाको एक क्षण
..........र हामीहरु
उकाली चढ्दै गयौं
हाम्रा पाइलाहरु
हल्का र आतुर थिए
हाम्रो म्यराथुनमा
शुभेचछुकहरु
विजय स्वागतको तुल टाँग्दै
पुष्पवृष्टिको
गरम तयारी गरिरहेका थिए ।
हामी आधार शिविर नाघेर
लगातार बढ्दै गयौं
हाम्रो जोश
तारिफ योग्य थियो
झाडीहरु फाँड्दै
मसिना गोरेटाहरुलाई
चौडायुक्त बनाउँदै लग्यौं
डांडाको जुन प्रकाशमय थियो
प्रकृति अनुकुल थियो ।
एक क्षण अनायस
एउटा
निक्कै पुरानो संचार सेटबाट
अस्पष्ट धोत्रेस्वर सुनियो
ओभर् रोमियो चार्ली
ओभर्.. रोमियो..ओभर
र..लगतै
गन्तव्यको जूनमा
अचानक ग्रहण लाग्यो
हामी करायौं
छोड..,छोड...,.....,
जूनमा कालो धव्बा पोतिन्दै गयो
जूनलाई बाँधेर
होस्टे हैंसे..
होस्ट..हैंसे
वेस्सरी तान्यौं हामीले
डोरी झ्वाट्ट चुंडियो
म झल्याँस्स व्यूझिएँ
थु..इक्क
विपनाको त्यो क्षण
केहि समयअघि
भयावह भीरबाट
संगै लडिमरेका
गोठालो र गाईको
गन्धे सिनो पो
तान्दै रहेछौं।

Mar 8, 2010

बगर


प्रतीक चाम्लिङ

हामी,
दुर्इ समानान्तर रेखामा
तिमी अनि म बाचिरहेछौं
तिमी बगीरहेछौं/ हिडीरहेछौं निरन्तर निरन्तर
अनन्त सागरसम्म
म तिम्रो लहरहरुलाई कुरेर
जीवनको सन्ताप जलाई
हराएको मिलनभित्र
लडिरहेको बगर म ।

तिमीलाई पच्छ्याउदा पच्छ्याउदै
म छाडिएको बगर
निष्ठूरी तिमी
प्यासमा छट्पटाएर मलाई
सागरमा पौडिने
कस्तो तिम्रो बानी ?
यति सम्म तिमीलाई पच्छ्याए
न त म पारी तरे
न त म वारी तरे
लम्पसार म बेहाशीमा
किनार म बगर भएर पल्टिरहें ।

तिमी जीवनका मिठा गीतहरु सुसाउदै
शीतलताको कवज खेल्दै
बगीरहेको तिमी भाव सागरमा
विझाउदै म आफैमा
सक्दो म दुख्छु
म आफैमा जल्छु
शायदै आफैमा बल्झेर होला
म बगर भएर बाच्न सकिरहेको छैन
फेरी.....फेरी
तिमी बाढी भएर आउछौ
मलाई डुबाएर जान्छौ
तर...तर
तिमी कहिल्यै डुब्दैनौ
जीवन डुब्दै र सुक्दै
बगर म पल्टिरहन्छु
दिनभरी घामको छहारीमा
छातीभरी आगोको राप पोको पारेर
रातभरी जूनको शीतमा
प्यास मेटाउदै
अघोषित मृत्यु युग युग बांचिरहेछु ।

खोटाङ्ग खिदीमा-८, हाल-हङकङ

Mar 5, 2010

सागरको रङ्ग र मेरो लुङा


देवु सुदामा

आजकल देश र गाउँमा
सडक र सदनमा
के छ हौ लुङा
उहिल्यै .....
हाम्रो पालामा त
विना सडक,विना सदन
छर्लम्....म्म तीनइन्ची
ख्याल ख्याल नै हुन्थ्यो
ख्याल ख्याल मै हुन्थ्यो
हामी सँगसँगै
ख्याल ख्याल नै बाझ्थ्यौं
ख्याल ख्याल मै मिल्थ्यौं
हा...हा...हा...हा...
लुङा र म
विना शर्तको
विना कैफियतको
एउटा पृथक इतिहास थियौं
हाम्रो नूनपानीको कसम
साँचै सतोसत थियो ।
हो हौ लुङा
हामीलाई कहिल्यै
खाम्बोङ्वाको अभिमान भएन
बरु तेक्तानालाई
आफ्नै जीउमा पालेर
मा..थी टुप्पीसम्म पुर्यायौं
बरु हामी लमतन्न सागर भएर
धेरै पापी पात्तर कोलम्बसहरुलाई
लाल्चाको क्षितिज
सफेद उघारी दियौं
हामीमा कहिल्यै
सुनामी छाल आउन सकेन
ती क्षणहरुमा म
तिम्रो मुहारबाट
स्वच्छ नीलिम सागरको रङ्ग
अन्जुलीमा उठाएर
एक ठिटले हेरि रहन्थे ।
घामको जूवा धेरै झुल्कियो र
धेरै अस्तायो हौ लुङा
हामी सवै सवै
त्यही गतिशील घामको
नवीन आयतनलाई
थाप्लोमा थेग्न
आ-आफ्नोबाटो लाग्यौं
यस फेर नि हौ लुङा
म पनि मुङ्लानतिरै छु हौ
मुङ्लाने चालामा विदा मनाउँदै
हाक्पारे ख्याली मनमनै गाउँदै
पुर्खाहरुलाई पानीको अप्सानी चढाएर
सागरको एक विटमा वसेकोछु र
आफ्नो अन्जुलीको नीलिम जलमा
त्यतिखेरको तिम्रो मुहार
धीत मरुन्जेल हेरिरहेको छु।
खुशीको कुरा नि हौ लुङा
हाम्रा वीर पुर्खाहरूको विरासत
जीउँदा लालमोहरहरूलाई
वलियो मुठ्ठीले समातेछौ हौ
मुङ्लाने थकाइ गर्हो भए पनि
तिम्रो न्यास्रो सार्हो लागे पनि
तिम्रो बलियो मुठ्ठि सम्झेर
खुशी छु हौ लुङा
छदम् इतिहासले मेट्न नसकेको
हाम्रो सीमानाको रक्षा गर्छौ भनेर
ढुक्क छु हौ
तर नि हौ लुङा एउटा कुरा
आफ्नै हलसंग जुध्योभने
कि त सिङ् भाचिन्छ
कित भीरबाट घर्ल्याम्म खसिन्छमा
बढ्दै जाँदा पथमा
लड्दै जाँदा रणमा
रघु राना र बखतसिँहरुलाई
सकुनी र विभीषणहरुलाई
राम्ररी पो चिन्नु पर्छ है
म तिम्रो मुहारभरिको
नीलिम स्निग्ध रङ्गलाई,
म तिम्रो बलियो मुठ्ठिलाई र
काङ्सोरे साहासलाई
यत्तै टाढाबाट
संग्रामी सैलुट अर्पण गरिरहेको छु।

Mar 3, 2010

निख्लाम आकाश माथि तिर्खाएको एउटा छाती


डी.बी. पालुङ्वा

प्रियतमा के म तिमीबाट एउटा शुन्दर
तर श्वेत पङखको उडान भन्दा कोमल
असिम आकाशबाट
यी धर्तिका क्षितिजहरु माथि पुरै
स्वेत एवं रेसादार पर्दा खसालेर
एउटा अनौठो स्पृहतामा
अनुपम भेटको आशा गर्न सक्छु ?

किनभने यतिखेर म
यो धर्ति र महासागरको छातीमा टेकेर
गहन तर रहस्यमय प्रबृत्तबाट अथवा
यो उद्धेक लाग्दो दलदलबाट
एकै क्षण मुक्त भएर
एउटा आँधीले भत्काएको चाँदमुनि
तिम्रो मायाको पछयौरीको फेरो समाएर
तिम्रो हृदयको सिकुवा सम्म आउने आँट गरें

यद्धपी कृपया तिम्रो हृदयको आँगनमा
गुलाफको फूलले कुनै महत्व नराखे पनि
यस महान घडीमा यी बन्द ओँठमुनि
एउटा इतिहासको किताबलाई तासीमा राखेर
खाली माया र स्पृहताको चाँदमुनि सुनसान फाटकमा
यो म प्रतिको तिम्रो प्रेम या घृणाको दहबाट
गोप्य तवरले बाहिर आएर
बैजयन्ती मालाले सिँगारिएको एउटा
स्वर्गिय स्वप्निल स्मृतिको देउरालीमा
तिमीलाई मेरो हार्दिक निमन्त्रणा छ लाई
स्वीकार गरी देउ र आउ एकै क्षण
यो निख्लाम आकाश माथि
यो अप्ठयारो ठाउँको घाउ अथवा पिलोको कुरा
यहाँ अभिब्यक्ति अथवा प्रदर्शनको कुनै गन्जायस नभएता पनि
जहाँ एउटा तिर्खाएको छाती र
यी म्याद सकिएर मुर्झाई सकेका फूल र पातहरुबाट
अलग हुँदै उराठ लाग्दो र रुग्ण रुखका
फैलिएका हाँगाहरु छन्
आएर लहरार्इ दिने धृष्टता गरी दिन सक्छौ ?

यो तिमी प्रतिको मेरो अनुकम्पाले
तुरुङ घिसार्दै निस्पृहतामा अथवा
तिम्रो पछयौंरीमा
एकै क्षणको मेरो समर्पणलाई
स्वीकार गरिदेउ मेरी प्रमोदिका
म यो विनोदको काविल छु या छुर्इन
तर यो मेरो सरोकारको पूर्णता भने होईन

किनभने मैले तिम्रो हृदयलाई जितेको
अथवा त्यो बिजयउत्सवको महान क्षणलाई
म कुनै पनि महान पुरस्कार सँग तुलना गर्न सक्दिन

किनभने जतिखेर अर्कौ एउटा हृदय
यति रोमान्चित अनि बिलक्षण बनेको थियो
जस्ले त्यो सालिन कोमलता र सौंदर्यको थुङगालाई
अरु लोभी आँखाहरुको अगाडी छोपेर सधैं
आफ्नै आँखाहरुको अगाडी राख्न चाहान्थ्यो

यद्धपी शुन्दरता र सौंदर्यको आकर्षण र शक्ति
न कसैको बसमा हुन्छ ,
न कसैले आफनो बनाएर राख्न सक्छ ,
न त सधैं छोपेर राख्न सकिन्छ

अत : यो संसारलाई उस्ले
अविश्वासको आँखा भित्र बन्दि बनाएर राख्यो
या त उस्ले स्वयमलाई
एउटा असल कलाकार सम्झयो

किनभने बाँच्नलाई कला एउटा अपरिहार्यता
एवं सार्थकतामा , बाहाना अदभुत बिषय होइन ।

परन्तु : यसो भन्दैमा एउटा असल कलाकार
खाली दर्शन र आदर्शको कुन्जमुनि
दोष मुक्त भने हुनै सक्दैन

किनभने दर्शन र आदर्शमा मात्रै
वास्तविकताले सधैं सम्झौता गर्न सक्दैन
तर मलाई विश्वास छ क्षमा एउटा अपबाद होइन

तथापी एउटा फकिरलाई
र्इश्वरबाट कुवेरको आशिर्बाद भन्दा पनि
महान कृपा हुन सक्छ ।

त्यसो भए आउ एउटा सम्झौता गरौं प्रियतमा
यो दुनियाँ भन्दा पर , एउटा सहृदयको चाँदमुनि
यो असिम आकाशबाट , यी धर्तिका क्षितिज भरि
स्वेत एवं रेशादार पर्दा खसालेर
म प्रेमको गीत गाउछु , तिमी कोरश भर
म बाँसुरी बजाउछु , तिमी घुंघुरु बजाउदै सरगम नाच
किनभने समर्पण छन यहाँ यी काँधहरु
तिमी यस माथि तिम्रा कोमल हातहरु राख
म तिम्रो केशराशी बिस्तारै हटाउछु , तिमी मेरो ओँठ चुम
म पहाड भई उभि दिन्छु , तिमी यसै माथि लहरार्इ देउ
म प्रेमको महासागरमा निदाई दिन्छु
तिमी यसै माथि एउटा गहन समर्पणमा
मायायुक्त हातहरु फुकाएर जाउ ।

Mar 2, 2010

देश


स्यानु पाईजा

कहिले कहि लेखि सके पछि
मेटाएका लाईनहरुमा
मन भित्र देश हराएको छ
देश भित्र मन हराएको छ
एउटा उदाङ्गो मन भित्र
अश्सील रहरहरु जन्मिएको छ
जुन खोई कुन मुड मा
पोस्टर भरि देश पोखिएकोछ
बिचरा यि भित्ताहरु
बिना सित्तैमा कित्ता कित्ता हुन्छन
कहि सेतो रँगले जिन्दाबाद
कहि निलो रँगले मुर्दाबाद
कहि सफल पारौ,कहि बिफल पारौ
गाली बोकाईएका निर्दौष भित्ताहरु
दुई बिद्वान कानेखुशी गर्दै भिए
भित्ताको पनि कान हुन्छन
यो कुरा अरुलाई नभन्नुहोस
त्यो लाई अमेरीकाको भिषा मिलाई दिए
जनजातिलाई बुद्वको मुर्ति बोकाएर फर्काईदिए
पड्के बिटो बोकेर शहरमा बस्छ
गाउँले को के चिन्ता ?
सबै मोटर बाटो खन्न मै ब्यस्त छन
बाटो बने पछि देश बनेको सम्झन्छन
यस्तो सुनेर-
कहिले कहि लेखि सके पछि
मेटाएका लाईनहरुमा
मन भित्र देश हराएको छ
देश भित्र मन हराएको छ
म अल्मलि रहेको हुन्छु
देश भित्र मन खोजु कि
मन भित्र देश खोजु

पात्लेखेत- ७ , म्याग्दी

निष्ठुरीलाई मैले


दिलिप योन्जन

ब्यार्थै किन माया गरे निष्ठुरीलाई मैले
मनमा बसी मुटु रेटी बैगुनीले अहिले !

जति सियो फाटिरने कस्तो मेरो मन
खुसी पाए ढुखी भुल्ने ठुलोरैछ धन
जति बिर्सियो उति आउने निष्ठुरीको याद
नशा पिए मेटीन्दैन बरै बैगुनीको प्यास !

झर्ने आसु बगिरंछ दिन रात सधै
हास्दै हेर्छन जोरी पारी भन्दैन बरै
कसम किन खाए मैले निष्ठुरीको साथ
जन्म२ जिउला भन्थे उडाई छाडी बास !

अस्टिन, अमेरिका