तर हिमाल सकिन्दैन

डी.वी. पालुङ्वा

म अविश्वासको पृष्ठपोषक
किमार्थ बन्न सक्दिन
तर मलाई हिमाल हिंडेको थाहा छैन
पहाड सरेको थाहा छैन
त्यसैले तरार्इ पनि हिड्दैन र सर्दैन पनि
अत : म हिमाल पहाड तरार्इका फांटहरुमा
आदीम् सभ्यता संगसंगै आजको यस घडी र पल्लामा उत्रिएर
विश्वासको वस्तीहरुमा ठम् ठम्ती हिड्न चाहान्छु ।

किनभने म यो धर्तिमा बिना उदेश्य आएको थिईन कि
मेरो आमाको बिलौनालाई धुलो चटाउनु
मेरो मौन स्वीकृती पट्टकै होईन
यहां एउटा माटोको कृतघ्नता बिर्षोर
पुन्य तिर्न नसक्ने निम्छरो छोरा म किन्चीत बन्न सक्दिन
र यो कोलाहल मसान्घाटमा
काङसोरेको प्रेतआत्म जगाएर
यो युगान्तकारी आन्दोलनको नारामा
समावेशी र समानुपातिकको खोंढा उध्याएर
भाग लिन
मैले यलम्बर संग कबुल गरेको थिईन
र फट्के किनारामा श्रीजंगालाई
साक्षी कहिल्यै राखिन
र राष्ट्रिय अखण्डतामा संप्रभुताको खातिर
अब एउटा आत्मआन्दोलनको चरम् उत्कर्षमा
आत्मनिर्णयको अधिकार सिद्धिदैन
यो सत्यबोधमा
हिमाल पग्लेर तमोर बगिरहन्छ
समग्रमा
हिमाल पग्लेर गंगोत्री सधैं बगिरहन्छ
तर हिमाल सकिन्दैन ।

हङकङ

पत्रकार उमा सिहंलाइ श्र्रद्धान्जली.....

हस्त गौतम मृदूल

हे उमा सिंह अचानक गयौ छोडेर हामीलाइ
कसरी सहौं निर्दोष शरीर चित्तामा जलाइ।

महिलाको एउटा प्रेरणा बनी भर्खरै बढदैथ्यौ।
चेतनाको दियो राष्टमा बाल्दै शिखर चढदैथ्यौ।

पत्रकार थियौ साक्षेतकार सृजनशिल ब्याक्तित्व।
दानवीय दूष्टले निसाना बनाइ मेटाए अस्तित्व।

भरोसा थियो साहास माथी नेपाली जनको।
यथार्थ कूरा एफएमद्धारा बोल्दथ्यौ मनको

आफ्नो पाप लूकाउन खोजी बिभत्स मार्दिए
जल्दो बल्दो जिवन तिम्रो ओझेलमा पार्दिऐ

कानूनी शासन, मानव अधिकार देशमा खाली भो।
जनताले राहात पाएनन कैलै शासक जाली भो।

निर्धालाइ मारी शक्तीशाली भै आफ्नै नी मार्दैछन।
देशको अस्मिता सूख र सान्ती संकटमा पार्दैछन।

हे उमा तिम्रो महान त्याग कहिलै मेटिन्न
शरिर जस्तै कहिलै पनी बिचार रेटिन्न।

सत्यको आवाज दबाउन खोजे मृत्यको छायामा।
कहिल्यै उमा मर्दिनौ तिमी नेपाली मायामा।

बिर्सने छैन राष्टले तिम्रो अमूल्य बलिदान
प्रेरणा ठानी गाउने छौ संधै कृतिको जयगान।

चीर शान्ती मिलोस आत्मालाइ यही छ पूकार
शहीद उमा, वीरगना नारी श्र्रद्धान्जली स्वीकार

गीत

दिलिप योन्जन

साँझको बेला लाग्यो नि मेला डबली बजारमा
पर्खिन्दी होली भिजाई आखा मिलनको आसमा।

घमाइलो पाखा चरीले गाउदा छुदोहो यादैले
सुन्सान रातमा परेली भिजाई रुदिहुन प्यासैले
साँझको बेला बाडुली लाग्दा खोज्दिहुन मलाई
तिम्रै मायामा बाच्याछु पल-पल रिदय जलाई।

गुरास फुल्दा उनेको माला सम्झन्छु झल्झली
जुनेली रातमा खाएको कसम छदैछ मनभरी
साँझको बेला अतितले पोल्दा मैरुन्छु धरधरी
झस्केर उठ्छु सपनी छुट्दा मैबाचु कसरी।

अस्टिन, अमेरिक

सृष्टिको ढुकढुकी तिमी

हिमाल सुब्बा गुराँस

आफ्नो अंगालोभरि
सागरको पानी उठाएर
हिमाल पर्वतमा सबैतिर
तिमी वृष्टि गराउँछौ
फेरि
तिमी सागरमा पुग्छौ।
पृथ्वी झैं
पृथ्वी वरिपरि फन्को मार्र्छौ ।
कतै संयोग त
कतै तिमी वियोग गराउँछौ । गर्र्छौ
डाँडावारि खेल्दै
डाँडापारि विलय हुन्छौ ।
जब
तिम्रो विविध आकृतिभित्र हराउँछु ।
कतै आफू निर्मित
कतै विनिर्मित हुन्छु ।
निलो आकाश
तिमीले थामी राखेकोछौ ।
अनि
जीवन जगत सकलमा
तिम्रो रङ्ग छरिएको छ ।
तिमी छौ र त
जीवन जगत र यो सृष्टि छ ।
यसरी
सदा जीवन जगत
र सृष्टि तिमी थामी राख ।

चलाचुली - ३
अर्नाखाडी ,र्इलाम

मानव शत्रु

गोविन्द घिमिरे 'वेदमणि'

प्राणीकै अवसान खोज्छ त्यसले त्यो जीवकै शत्रु हो
भेट्दा मित्र बनेर घुस्छ पहिले आनन्दले भित्र त्यो ।
घुस्दै जीवनचक्र बन्छ त्यसको बढ्छन् हजारौं गुणा
हुन्छन् शत्रु अचम्भको नचिनिने हुन् बीखका ती फणा ।।

देखिन्नन् सजिलै खुला नयनले सर्वत्र बस्दा पनि
टेलिस्कोप सिवाय हेर्न कसले सक्दैन त्यो जीवनी ।
उम्लेको जल वा विकीरणहरु यी शत्रुका शत्रु हुन्
आगो,औषधिका विषाणु अथवा यी जीवका शस्त्र छन् ।।

यी पस्छन् कमजोर अङ्गहरुको बाटो गरी देहमा
निस्कन्नन् तर लड्दछन् शरीरमा फैलेर सम्पूर्णमा ।
मारिन्नन् यदि, सर्दछन् सबतिरै सन्त्राश पारीकन
हाहाकार बनाउँछन् सबजना मार्छन् अनेकौं जन ।।

काट्दैनन् हतियार धार कहिल्यै गोली न ती छेड्दछन्
जानेछन् बम खेर भैकन यहाँ सूक्ष्मातिसूक्ष्मादिछन् ।
छोइन्नन् अझ मन्त्रले जति फुकी गर्दा यहाँ वास्तव
हो यो सूक्ष्म तथापि धेर बलको हारेर जान्छन् सब ।।

देखेको पर शत्रुबाट कहिले डर्दैन मान्छे त्यति
लेखेको पनि बुझछ मानिस यहाँ तर्सन्न कैले अति ।
त्यो भन्दा अनदेखका रिपुहरु जीवाणु कीटाणुले
मान्छेलाइ हराउँछन् घरिघरी यै भन्छ विज्ञानले ।।

दुर्गन्धी स्थलमा सदैव यिनको हुन्छन् बसोवासनै
बासी खाद्य, सडालु चीज सबमा यी नाच्दछन् धेर नै ।
जो हुन्छन् अनजान शत्रु यसमा ती ढल्दछन् वीरनै
जो टाढा यसबाट हुन्छ सजिलै त्यो जित्छ संग्राम नै ।।

यस्तो शत्रु चिनेर काम गरिनु हो बुद्धिमानी पनि
टाढा संगतमा बसेर यिनको कल्याण होला, भनी ।
भन्छन् डाक्टर बैद्य प्रेमसितले मान्दा यिनै शत्रुले
गर्दैनन् कहिले नि आक्रमणनै यी सूक्ष्म जीवाणुले ।।

गजल

भूपेन्द्र महत

हात सेक्नु तिमी कतै म बलिछु भने
मुढा भनी टेक्नु कतै म ढलिछु भने

रातमा निद छैन बातमा तुक छैन
आश्चर्य नमान्नु बेहोसिमा चलिछु भने

काँडाका झिँजा सफा भएकै जाती होला
न नीभाउनु भैगो कतै जलिछु भने

नजर झुकाएर हिडन नपर्ला म सित
ठीक्क भो भन्नु थलिएर गलीछु भने

मानसिक सन्तुलनको के भर भो र
कठै!नभन्नु भो रुखमा फलिछु भने

कटुसत्य

भानेन्द्रकुमार लिम्बू (सम्बाहाम्फे)

यहाँ जातीवाद हावी छ
ब्राहृमणवाद माथि छ
जसले जेभने पनि ।

कानूनका ठेलीमा
विभेद अन्त भए पनि
दुबो मौलाए झैं
मस्त मौलाएकै छ
ब्राहृमण एकात्मकवाद ।

यहाँ
नाकको राजनीति चलेकै छ
पीडित छन्
थेप्चा नाकहरु
सदियौंदेखि
उठ्नै नसक्नेगरी ।

२०६५/११/१०
काठमाण्डौ ।

गीत

राकेश कार्की

कर गरी मलाई नपिलाऊ साथी
मताएर मलाई नभुलाऊ साथी

सल्लाह लिन पो आएको आफ्नो ठानी
बिर्सन सकिन दिमागलाई नसाले हानी

प्यालामा प्याला नमिलाऊ साथी
मताएर मलाई नभुलाऊ साथी

बाधासंग लड्दै अझै कोशिश गर्नुछ
शक्ती बटुल्दै मलाई पक्कै जित्नुछ

बुँद बुँद थप्दै नडुबाऊ साथी
मताएर मलाई नभुलाऊ साथी

लस् एन्जेलस्

गजल

केशब आचार्य

तिमीसँग फेरी भेट होला जस्तो लाग्दैछ
प्यास मेरो ह्रीदयको फेरी किन जाग्दैछ ।

बिछोडका घाऊहरु आलै छन छात्तिभित्र
जिन्दगीले फेरी किन तिमीलाई माग्दैछ ।

जत्ती भुलौ भन्दा पनि याद ताजा भै दिन्छ
माया मेरो फेरी किन तिम्रो पछी भाग्दैछ ।

केही थियो सीमा रेखा कोरिएको हामीबिच
अनायस जिन्दगीले किन सिमाना नाघ्दैछ ।


(बोल्डर् कोलोराडो )

गजल

आचार्य प्रभा

तिम्रो बाचा यस्तो रैछ खहरेको भेल जस्तो
लाग्न थाल्यो यस्तो पनि तासको खेल जस्तो ।

तिम्रो बन्धन,तिम्रो माया शंकाको घर बन्यो
बाहुपासमा के आएथेँ यस्तो मानेँ ,जेल जस्तो ।

नानाथरी बुट्टा हाल्दै,मायाको साईनो गाँस्यौ
यथार्थमा आइपुग्दा ,लाग्न थाल्यो झेल जस्तो ।

बांधीदियौ बन्धनमा, फुकाउन गार्हो भयो
समाजको रीती नै मान्न थालेँ नेल जस्तो ।

(अमेरिका )

साम्लो

सेसेहाङ् फियाक लिम्बू

एत्ताङ् आङ्लक् वाआ ल,आवान्
हाम्सिक्वा निङ्वा,ओ पोक्किङ् ग,
कुनन्दाङ् पोक्खे अधक्कीन्
मास्आर पेक्का ल?इन् ग ।

केयान्दुग्र च्य?सिक्काङ्
लुङमाधिक् आङ्गा? तुक्ताङ्ङेना
आसाम्मिन् पङ्सिङ् पेबावी हौ
फुङ्वाधिक् चाचाङ्घे पिराङ्ङेना

फुङ्हेक्के केओप्पाङ् केवाबा
नियेन्बा आङ्गा? अधक्किन्
मक्थामा पेक्मा आद्याबा बी
पाप्माआङ् मेसुक्कान् आलक्कीन् ।

२०६१/७/७, माङ्सेबुङ्, इलाम ।

विडम्बना !

भानेन्द्रकुमार लिम्बू (सम्बाहाम्फे)

यो धर्ती यो आकाश
किन किन अनौठो लाग्छ
कता कता के के नमिले जस्तो लाग्छ
अनि यो मन
नमिलेकोलाई ताछ्तुछ् गरेर
मिलाउन खोज्छ चिटिक्क पारेर
नमिलेका रङहरुलाई फालेर
सुन्दर र मिल्ने रङहरुले
चित्रकारले क्यानभासमा उतारे झैं
मनका रङीचङी रङहरुले
भित्री मनले चाहेको
सबैभन्दा सुन्दर
संसार कोर्न चाहन्छ
विडम्बना !
त्यस्तो संसार सजाउने
चाहेको रङ कहा“ छ
त्यो पनि थाह छ उसलाई
तर पाउन सक्दैन...
त्यसैले चित्र अधूरो छ
शायद अधूरै रहन्छ होला !
काकाकुलको पानी पिउने इच्छा झैं !!!

काठमाण्डौ ।
२०६५/०९/१५

समयको परिवर्तन

आचार्य प्रभा

बारीको कान्लामा डल्ला फुटाइ सकेर
दौराको फेरामा अलौटा र ठेट्ना खाँदै
चप्लेटी ढुङ्गामा थकाई मेट्न बस्ने
धने र बिरे त आज भोली
आधुनिक शहरमा पसी
आधुनिक सभ्यताको आनुयायी भएछन ।
बिहानिको मिर्मिरेमा हरियाली जङल
चाहर्ने उनिहरु ,
साँझको गोधुलिमा रङिन क्षितिजसँग रमाउदै
गाईबस्तु फर्काउँदै ''रिटिङ रिटिङ नबजाउ बिनायो''को
गीतमा रमाउने उनिहरु त ---
आज भोली बिहानिको मिर्मिरेमा पनि
रातको धङ धङीमा नै लट्ठ हुँदा रहेछन ।
भीर, पाखा, कन्दराहरुमा प्राक्रीतिक
फल,फूल खाइ प्राक्रीतिक
आनन्द लुट्ने मनहरु त ,
आज भोली लाछी मन लिएर
धरहरा देख्दा नै काँप्ने भएछन।
दमाइ नाच,धान नाच,सोरठी हरुमा
रमाउने आँखाहरु त ,
क्याब्रे,बेल्ली डान्स र डिस्कोमा
मोहित भएछन ।
गोरेटो हिंड्ने र झोलुङेपुल तर्ने गोडाहरु त ...,
कालोपत्रे सडकमा पनि हिंड्न नसकी
चिप्लिने कारमा मात्र चड्ने
स्वाभिमानी खुट्टाहरु भएछन
त्यसैले ---समयको परिवर्तनले
आज भोली उनिहरु त
मिष्टर' डन ' र मिष्टर 'बिक्की'भएछन
'धने' र 'बिरे'को निश्छल नामहरु त
आडम्बर र स्वार्थले पुरिएर
मौनतामा बिलाएछन ।

खबरदार

ऐत राज तुम्रोक

म लिम्बुवानका कलमी सिपाही
लिम्बुवान ब्युझाउन चाहने
म लिम्बुवानका कलमी सिपाही
लिम्बुवान बच्चाउन चाहने
म लिम्बुवानका कलमी सिपाही
लिम्बुवानका ईतिहास लेख्न चाहने
म लिम्बुवानका कलमी सिपाही
लिम्बुवानका नक्सा कोर्न चाहने
त्यसैले खबरदार
मलाई मेरो लिम्बुवान चाहिएको छ ।
मलाई मेरो आमाले बोल्ने भाषा चाहिएको छ
त्यसैले खरदार
मेरो कलमले लेखेको लिम्बुवानको नक्सा
कसैले मेट्ने प्रयास गर्‍यो भने
म आणविक बम भएर पड्कन सक्छु
गोला बारुदको धुवा बन्न सक्छु
त्यसैले खबरदार
म लिम्बुवान राज्यको कलमी सिपाही
लिम्बुवानका बफादार नागरिक
मलाई मेरो लिम्बुवान चाहिएको छ ।
बुझ्नेले जसरी बुझोस
तन्त्र , मन्त्र,बाद,शाद
मलाई लिम्बुवान राज्यको असल नागरिक बन्नु छ ।
काङसोरे , श्रीजङा, फाल्गुनन्द,जस्ता
बिभुतिहरुको सपना साकार पार्नु छ ।
त्यसैले खबरदार
म लिम्बुवानका कलमी सिपाही
लिम्बुवानका बारेमा धेरै लेख्नु छु ।
अझ धेरै
धेरै धेरै लेख्नु छ ।
त्यसैले खवरदार
लिम्बुवान राज्यका उपलब्धिका
हरेक युद्दका ईतिहास लेख्नु छ ।
लिम्बुवान उपलब्धिका निम्ती लड्दा,
गाइते भएका सिपाहिहरुका रगतका पाइला पछ्याउदै
घाइते सिपाहीहरुका ईतिहास लेख्नु छ।
युद्द अनुभुती र स्मरण लेख्नु छ ।
त्यसैले खबरदार
म लिम्बुवानका कलमी सिपाही
मलाई मेरो लिम्बुवान चाहिएको छ ।
त्यसैले खबरदार
अझ बाँकी नै छ
लिम्बुवान बिजय उत्सवका नारा लेख्न
जय जयकारको लाभा
च्याब्रुङ्को ताल सगै लिम्बुवान हासेको हेर्न ।
त्यसैले मलाई लिम्बुवान चाहिएको छ ।
त्यसैले मलाई लिम्बुवान चाहिएको छ ।

दोहा कतार

शब्दकोष र शब्दहरु

टंक सम्वाहाम्फे

शब्दहरु
शब्दकोषको पर्खाल नाघेर
बाहिरीएकाछन्
जुन शब्दहरु युगौ देखि
शब्दकोषमा कैदी थिए
तीनै शब्दहरु
आज स्वतन्त्र भएकाछन्
त्यसैले यी शब्दहरु
यत्रतत्र,र्सवत्र
वोल्न थालीएको छ
लेख्न थालीएकोछ
सुन्न थालीएकोछ
भेट्न थालीएकोछ
र त्यसका अर्थहरु खोज्न थालीएकोछ
शब्दमा मात्र सिमीत रहेका
शब्दहरु
यसरी ब्युझेकाछन्
जुर्मुराएर उठेकाछन्
र आवाजहरुमा परिणत भएकाछन्
आजभोलि तिनै शब्दहरु
जताततै घन्किन थालेकाछन्
शब्दहरुको
संयुक्त आवाजले
शासक थर्काएकोछ
सरकार डराएकोछ
किनकी शब्दहरु शब्दकोषबाट
विद्रोह गरेर
उन्मुक्त भएका हुन्
सुनामी छाल बनेर
शक्तिसाली वनेका हुन्
खिया परी सकेका शब्दहरुको अर्थ
अव नलाग्ने भएकोछ
र त्यसको परिभाषा
परिभाषीत नहुने भएकोछ
शब्दकोषमा उपेक्षित
शब्दहरु
शब्दकोषमा अपहेलित
शब्दहरु
आत्मा सम्मान लागि
र पहिचान लागि
नयाँ अर्थमा
नयाँ परिभाषामा
शब्दकोषको चौघेरा नाघेर
अस्तित्वमा आएका हुन्
त्यसैले शब्दहरु
अव शब्द भएर बाँच्नेछन्
यो समयमा पनि
शब्दहरुले
पुरानो शब्दकोषलाई अंगाली रहे
शब्दहरु मूल्यहीन हुनेछन्
शब्दहरु अर्थहीन बन्नेछन्
त्यसैले नयाँ शब्दहरुको लागि
नयाँ शब्दकोष चाहिएको छ
यर्सथ नयाँ शब्दहरुले
पुरानो शब्दकोषको
संरचना भत्काएर
नयाँ शब्दकोषको निर्माण गरिरहेकाछन्

साचो माया पाए

भानेन्द्रकुमार लिम्बू

साचो माया पाए यहा, स्वर्ग उदाउछ ।
पहाड् जस्तो पीर पनि, फूल भइदिन्छ ।।

निरस्ताले गा“जिएका, उजाड् जीवन्हरु पनि ।
मायारुपी अमृतले, मौलाउछन् दूबो बनी ।।
पिल्सिएका घाउहरु, अनायशै निको हुन्छन् ।
विरक्तिएका मन्हरु, हरियाली बनी दिन्छन् ।।

साचो माया पाए यहा, स्वर्ग उदाउछ ।
पहाड् जस्तो पीर पनि, फूल भइदिन्छ ।।

सुन्सान् शहरहरुमा, गुन्जन्छ गीत प्रितको ।
थाकेका तनहरुमा, जाग्दछ आशा जितको ।।
मरेतुल्य जीवन्हरु, उठ्तछन् नया“ जोशमा ।
प्रसन्न चित्त लिएर, नव जीवनको खोजमा ।।

काठमाण्डौ ।
२०६५/०९/२९

गीत

आचार्य प्रभा

म भावनात्मक माया गर्न थालें तिमीलाई
तिमी भने चाहनाको दृष्‍टिले हेर्न थाल्यौ मलाई ...

म मीठो कल्पनामा बहन थालें तिमीमा
तिमी भने स्वार्थको शब्द फ्याँक्न थाल्यौ म मा ...

भन्छन माया अनायस देखिने इन्द्रेणी को रङ हो
त र लाग्छ तिम्रो माया बैँशको उन्माद हो ...

सुनेकी छु निस्वार्थ माया शारिरिक् चाहना हैन
स्वार्थपूर्ती गर्ने माया केवल बहाना पनि त होइन ...

म श्रद्दालु आँखाले खोज्न थालें तिमीलाई
तिमी भने नशालु नजरले पाउन खोज्यौ मलाई ...

(प्रणय दिवसमा समर्पित गीत रचना २ -११ ०९ साँझ ९ बजे )

सिमाना हराएको देश

दिलिप योन्जन

टनकपुर हरायो सम्झौतामा
माहाकाली लुटियो सन्धिमा
टिष्टा काङ्गाडाको त के कुरा
मेरो देशको रास्ट्रियता
बिर गोर्खालीको देशमा माटो हराईरहेछ
सन्धि र सम्झौता नबुझ्ने पसु नेताहरुले
रास्ट्र र रास्ट्रियता माथी खेलबाड गरेकोछ
पुर्बमा गएर पस्चिमको बिकास, रोजगारी
पस्चिममा गएर पुर्बको बिकास सुनाएकोछ
जनतालाई झुकाउनसम्म- झुकाएकोछ।

बिरोध नभएको हैन बारुद गनाए पनि
मातृभुमीको माया नगरेको हैन नेपालीहरुले पनि
आस्वासन र बिस्वास नदिएको हैन
कहिले नया दिल्ली...... कहिले काठमान्डौ........
मन्त्रि र सचिबको मिटिङले माटो र सिमाना हराए पनि।

देशको नक्सा फेर्दैछ, नँया डोबमा पुरानो किल्ला
मातृभुमी रोएकोछ, स्वयम्भूको आँखा रसाएकोछ
ढुङा गुडाएर, घुएत्रो हानेर जोगाएको देशको सिमाना
पैसा र बैसामा रास्ट्र नेताहरुले माटो र पानी बेचेकोछ
योधाहरुको रगतले कोरेको रेखा र देशको अस्तित्व
मान्छेको रुपमा यि ब्वासाहरुले बेचेकोछ, मेटेकोछ
५ तारे होटलमा हुस्की र इस्कुवाचमा रमाएकाछन, नाचेकाछन
रास्ट्रको सिमाना हराएको खुसीमा
देशको माटो बेचेको खुसीमा।

अस्टिन, अमेरिक

गजल

केदार श्रेष्ठ'गगन'

टाढा बसी तड्पायौ मेरो भूल के थियो ?
एक नजरमै फसायौ मेरो भूल के थियो ?

वोलीमै लठ्ठएिँ म वहकिएँ कि अलिकति
पाताल सम्मै धसायौ मेरो भूल के थियो ?

जिवनभरि साथ दिन्छु भन्थ्यौ कसम खादै
तर भिरबाटै खसायौ मेरो भूल के थियो ?

गगन रुँदा खुसी छौ आज पापको डर छैन
किन शत्रु सारा हसायौ मेरो भूल के थियो ?

भीमस्थान-५,सिन्धुली
हाल-अनेसास यू.ए. इच्याप्टर

सम्झना

स्यानु पाईजा

यो रात अलग
साउतीमा गरेका बात अलग
सम्झनाका तरेलीमा
उनको आँशु छल्केको सम्भन्छु
झिसमिसेमै भाले अबेर बास्यो रे
तिनधारे पधेँरीमा पानीको रित्तो गाग्रो
भेटिनु भन्दा पहिले साईत लाग्नु पर्नेरे
उनको सबेरै खसेका आँशु
लागन कै पहिलो महिनामा प्रदेशिने
खसमको बिरोधमा हुनसक्थो
मुग्लाने चलनको रिसमा हुनसक्थो
उनको आशुँले नरोकेको मेरो बाटो
धन्टौको पैदल, रात्रिबस, प्लेन, ट्रेन
हुदै चल्दैछ, निरन्तर
सम्झनाका पान्ना पल्टाउदै
सम्झनाको त्यो रात अलग
साउतीमा गरेका बात अलग
मन भित्रको उनको आकृर्तिले
मन नअधाएर सिरानी मुनिको तस्बीर
हजारौ पटक हेर्दै र सम्हाल्दै
मेरो करार अरु थपिन्छ
महिनौ लागेर आएका चिठ्ठी
लेमिनेसन गरेर सम्हालेको
दोहराई दोहराई पढनलाई
अर्को चिट्ठी नआउदै सम्म पढ्नलाई
फेरी दोहराई तेहराई पढनलाई
अब ती दिन सम्झना मात्रै हुन
अचेल त मर्निङ किस
गुडनाईट मिस, मिसकल च्याट हुन्छ
हरेक दिन खर्च र बिलको कुरा हुन्छ
अचेल यस्तो लाग्छ
दुई पुस्ता थेकेको पुरानो पुल
कुन दिन भत्किन्छ
अनि खोलो तर्न गाह्रो हुन्छ
फेरी पनि सम्झनाको स्वर्णिम युगमा
पटक पटक पुग्न मन लाग्छ
सम्झनाको त्यो रात अलग
साउतीमा गरेका बात अलग

पात्लेखेत-७, म्याग्दी

यो मन

भानेन्द्रकुमार लिम्बू (सम्बाहाम्फे)

शान्त छैन
यो मन
हिजोआज
शान्त तलाउको पानी झैं ।
कहिले तमासिएर
उफ्रन खोज्छ जताततै
खुशीयालीमा
बाख्राको पाठो झैं
आफ्नै दुनियाको बारीमा
अशाध्यै चञ्चल भएको छ
यो मन ।
कहिलै नभेटेको चीज भेटे झैं
यो मन
मख्ख छ गर्वले छाती फुलाएर
मानौं उसले
दुर्लभ रत्न भेट्टाएको छ ।
मस्त जवान भएको छ
यो मन
उसलाई रत्ति थकान छैन
भविष्यका तानाबाना बुन्नमा
सुन्दर अनि अद्वीतिय
स्वप्नलोक निर्माणमा
अहोरात्र जुटेको छ
के हो रात
के हो दिन
उसले बिर्सेको छ
एकाग्र भएर ।
यो मन
के के सोच्छ के के ?
कहिले कल्पनाको विमानमा
अन्तहीन उडान भर्छ
कतिपटक त फर्किनै बिर्सेको छ
विगतमा ।

भावनाको डुङ्गा चढेर
मायाको सागरमा
यात्रा गर्न
औधी मनपराउछ
यो मन
जहा उसलाई
उमेरको हद हुदैन
सानो जातको बात लाग्दैन
गरीब हुनुको पीडाबोध हुदैन
चाहेको माया लिनदिनमा
चाहे आफू कुरुपै भए पनि
सबैभन्दा सुन्दर अनुभव गर्नसक्छ ।
त्यत्ति मात्र कहा र ?
ऊ आफूलाई
मनपर्दी स्वप्न सुन्दरी
चयन गर्नसक्छ
लाखौंलाख परीहरुका बीचबाट
निर्धक्क भइ शानले ।

सुन्दर घर बसाउने
मनमोहक बगैंचा सिंगार्ने
संस्कार एवम् आतिथ्यले युक्त
माया एवम् सम्मानले पूर्ण
एउटा मानव चौतारी
निर्माण गर्न
आफ्नो असफल विगतलाई
हृदयको कुनाकुनाबाट मेट्टाउन
व्यस्त छ यो मन
किनकि उसले
मायाको किरण पाएको छ ।

काठमाण्डौ ।
२०६५/१०/२८

गजल

भूपेन्द्र महत

टिमुर्केको भन्यौ रे मलाई,चिप्लो घस्न जानेको थिन
पछारिदा दोष थोपरिछ्यौ, छिर्की मैले हानेको थिन

मन भरी श्रदा मुटु भरी माया कसरी पोखाउनु
भिरबाट गुल्टाउँदा नि अझै पराइ ठानेको थिन

उडान उची थियो कता पुग्यौ मलाई थाहा भएन
बज्रीयौ रे नराम्री आखिर डोरो मैले तानेको थिन

अनुभुतीमा सुन्दरता तिमी अलौकिक थियौ मेरा लागि
मनले सुन्थे मुटुले छाम्थे आँखाले छानेको थिन

चर्कायौ मुटु थर्कायौ छाती फुटेर भेल कती बगे
जिबन हारी सक्दा पनि झूट भनी मानेको थिन

बैरी भै धावा बोले नि ,साथी भै फेरी खाता खोले नि
आगमन स्वागतार्थ मुटुको किल्ला बानेको थिन

गजल

केशब आचार्य

ब्यथा खस्दा आँखाबाट पुछ्थे तिम्रा हातहरु
मल्हम हुन्थ्यो दुख्दा छात्ती,मीठा तिम्रा बातहरु ।

कोलाहलमा रमे पनि जुनसुकै पलहरुमा
तिम्रो साथ पाउदा सधैं मीठा बन्थे रातहरु ।

गार्हो भयो बाटो काट्न एक्लै हुँदा जिन्दगीको
हांसी हांसी हिंडिएथ्यौ पाउदा तिम्रा साथहरु ।

सिथिल भए पाइलाहरु नैराश्यले ढाकिदियो
लोलाउथे नयनहरु पाउदा तिम्रा ओँठका मातहरु ।

(रचना २०६१ साल नेपाल हाल कोलोराडो )

मनको उच्छ्वाश

आचार्य प्रभा

मलाई यत्तिखेर,
भुईे कुहिरो भएर उड्न मन लागेको छ
अँ ह ---आकाशिन मलाई मन छैन
म ,निस्तेज भएर नै रमाउन चाहन्छु
म ,देउरालीलाइ चुम्न चाहन्छु
भञ्ज्याङलाई अङाल्न चाहन्छु
भीर,पाखासँग मीत लाउन चाहन्छु ।
मलाई यत्तिखेर क्षितिज भएर
हाँस्न मन लागेको छ ,
अँ ह ---मलाई
फराकिन मन छैन
म ,रङिन भएरै सजिन चाहन्छु
म,आकाश र धर्तिलाई जोड्न चाहन्छु
पहाडलाई छाम्न चाहन्छु
साँझलाई रङाउन चाहन्छु ।
मलाई यत्तिखेर ,
शिरिष भएर फुल्न मन लागेको छ
अँ ह ---,
मलाई गुलाब हुन मन छैन
म, नीलो रङ भएर फुल्न चाहन्छु
म ,शान्तिको रङ भएर झुल्न चाहन्छु
आकाशसँग दाँजिन चाहन्छु
नीलो झरनामा परीभाषित हुन चाहन्छु
शान्तिको पर्याय शान्त शितल
नीलो दह हुन चाहन्छु ।
(रचना २०६० साल नेपाल बिभिन्न मिडिया हरुमा बाचन् गरिएको )

गजल

केशब आचार्य

ठग्छ भने नियतिले मलाईमात्र ठग्दै गरोस
हर्छ भने जिन्दगीको हाँसो,खुशी सबै हरोस ।

कत्ती मात्र हाँसी बसुँ पीरब्यथा लुकाएर
मेरै मात्र कर्म खोटो खाल्डो भित्र परे परोस ।

अघी बड्न खोज्दा सधैं भूमरिले छेक्छ किन
नफक्रदै जिन्दगी यो झर्छ भने पनि झरोस ।

सम्भालिदै आफु पनि अरु जस्तै बड्न खोज्दा
दैव तेरो ''केशु''पनी मर्छ भने आजै मरोस ।

(रचना २०५३ साल )
बोल्डर कोलोराडो

विवषतामा वाँचेको आत्मा

एकलव्य राज

फोहोरको डंगुरमा
लुकामारी खेल्दै अभावका डोकाहरु
उनिहरुको सामु लम्पसार परेको छ ।
उता हरक्षण आकाशिने होडमा
कुदिएका छन्
प्रातकालिन समय
पुष्पगुच्छाका अगुल्ठाले
छोपिदै स्वर्ग खोज्ने होडमा
भौतारिरहेको काला वादलहरु
गुरुरु गुरुरु यता उता
चाँपाचाप त्यो अस्लिल नगरीमा
कुरिरहेकाछन् मानवताका
भण्डारमा वस्न
तर यता भने
वाध्यताका पोका पन्तुराहरु लिएर
भोकको ढाकरलाई अँगोछाले छोप्दै
कालो निस्लोट रातमा
प्याट प्याट गरेको चाप
सुनिन्छ अनि गुजिन्छ
ति रातका प्रहरहरुमा
खोज्दैछन संयमका डोरीहरु
कर्कलोको पानी अडिनु जस्तै ।
अगेनाको छेउमा निदाईरहेको त्यो चोखो
आत्मा नानाले जाडो भगाउनुको सट्टा
रापले तताईरहदा
माथि कौसींवाट छ्याप्प मैलो पानी
सडकमा पर्छ अनि उसका रातका
वयेलीहरु सुसाउछन्
चुईक्क चुईक्क
कहा लागेको छ र निन्द्रा
खोज्दै छ अगेनाको राप
भेट्दैन केहि ।
त्यसैवेला माथी
घृणाको तलाउवाट
उशाको लाली सँगै व्युझदै
एक मुठो प्रेमको थाली वोकेर
मन्दिर र विहारका स्तुपामा
एक अम्खोरा पानीले आफ्नो
कर्तुतलाई पखाल्दै
कोटी होमको मन्त्र जप्दै
एक भारी फूलले
ओढाईन्छ त्यो स्तुपामा
त्यति नै खेर
उ परवाट चियाई मात्र रहन्छ
उसका वख्खुले एक डोको निन्द्रा
भिजेका छन् दलिनवाट
संस्कारमा जिउदै
भिडमा हराउदै
खुरुरु खुरुरु
यता उता दौडिन्छ
भोक र आशुको विटो वोकेर
चियाउछ छेउछाउका अभ्रखमा
त्यहा छ एक भारी भोकका पोकाहरु
हरेक जत्था मानव र संस्कारले
उनीहरुलाई पुर्छन फोहोरको सगरमाथामा
तर ठिक विपरित
फूल र लड्डुको घुईत्रो हान्दै
सलामी ठोक्छन् स्तुपामा ।
तर
उ भने सधै
विवषतामा वाँच्न
सडकका पेटी कोट्याउन
आकाशको छानो लगाई
कोल्टे फेर्न वाध्य छ ।
सुन्यतामा विकेको
उसको संकटलाई
अन्धकारले टेकेको
उसको बिवषतालाई
चुलिदै गएको
उसको भोकलाई
लात हानेका छन्
अर्ध चेतन धर्मात्माले ॥

बयरवन ३ हरकपुर मोरङ
हाल दोहा कतार

मेरो मुटु

केदार श्रेष्ठ'गगन'

फूल उनी,
जून उनी,
खुन मेरो उनी
देखिन आज मैले
भेट्न किन आइनन् ?
किन मेरो आँखाबाट ओझेल परिन् ?
प्रिय
कुनै परिबन्धमा त परेनौं ?
कतै समय पापीले त बाधेन ?
कति आतुर थिए मेरा ओठ
ति म्रो नाममा लेखेको मनको वह,
ति म्रै यादमा कल्पेका कल्पनाहरु
तिमीलाई सुनाउन
तर
अहिले ब्याकुल भा'को छु म
तिमीलाई नदेख्दा,
तिमीलाई नभेट्दा,
रोइरहेछन् आँखा,
विरह र वेदनाको आँधी चलिरहेछ मनमा ।
ज्वारभाटाहरु उर्लिरहेछ,
सात रेक्टर स्केलको भुइँचालो गइरहेछ मष्तिष्कमा
कतै हिजो भेटेको क्षण नै
अन्तिम त होइन ?
हिजो बोलेको आइ.लभ.यू.
र ति म्रो त्यो कोमल हातले मुसारेर
गालामा च्वाप्प खाएको म्वाई
अन्तिम हुने त होइन ?
कतै दैवले अन्तर्घात त गर्ने होइन ?
त्यसैले म भगवानसँग विन्ति गर्छु
हे ! भगवान
कहिलेकाहीँ त मेरो मनको कुरा पनि पूरा गरार्इ दैऊ न
फूलपाती चढाउँला
त्यतिले नपुगे
के माग्छौ घुस भन
म दिन तयार छु
रागो, बोका, कुखुरा,परेवा........जे माग्छौ,
म चाहान्छु-
उसको मायामा
मेरो यो शरीर समाधिस्थ गराउन,
उसको मायाको रापमा
यो ज्यान खाग बनाउन ।
उनी टाढा छिन्
मेरो कुपोषणयुक्त
इच्छा,आकांक्षा र सपनाहरु
मनसँगै बतासिएर
कहिले बतासमा,
कहिले वर्षातमा
समाहित हुँदै उसको प्यारमा
उसको माया
आँखाको डिलबाट
बग्न थाल्छ अवीरल,
म सम्झीन्छु उसले भनेको कुरा-
तपाईँलै भनेको हैन ?
तिमी मेरो मुटु हौ भनेर
हो म तपाईँकौ मुटु भए
तपाईँ मैरो शरीर
शरीर र मुटु कहिले अलग हुन सक्छ ?
त्यसैले अब हामी एउटै भएनौ त ?

२२माघ२०६५
भीमस्थान-५,सिन्धुली
हाल-अनेसास यू.ए.र्इ च्याप्टर

पक्षघातले पीडित मेरो देश

आचार्य प्रभा

अचेल मेरो देश ...
पक्षघातले पीडित छ
पोख्त डक्टरहरुको अभावमा
असम्भव छ यो रोगको
निराकरण हुन
किन कि,
यहाँ डक्टरहरुको माथिङ्गल नै
स्वार्थ र पद्लोलुपताको होड्बाजिमा
भौतारिरहेको छ ।
बिचरा मेरो देश ,
सहि उपचारको अभावमा
अपाङ्ग बनिरहेछ ।
निस्वार्थी सेवकहरुको उपचारको आशामा
म्रीततुल्य भैरहेछ ,
हुन पनि त हो ,
अपाङ्ग र अशक्तताको अभावमा
मेरो देश किन निरीह नहोस् ?
सहि स्याहार र आश्वासनको अभावमा
मेरो देश रोगले ग्रस्त छ ।
बाँच्नुको अपेक्षामा अर्धचेतन
भै लडिरहेछ ,
संजिवनि दिने हातहरुको आशामा
आँखाहरु बिछ्याइ रहेछ ।
अचेल मेरो देश ,
मानसिक रोगले भयभीत छ
पक्षघातले पीडित छ ।
(रडियो नेपालको स्पन्दन कार्यक्रममा २०६१ सालमा बाचन् गरिएको )

घुमाउरे घरको आँगन

स्यानु पाईजा

काली गण्डकी गहिरेर बग्दै छ
करेसाबारीमा रायो शीत सङगाल्दै छ
हिउँदे तरकारीलाई पानी अरे
चुलोमा चाउचाउ पाक्दै छ
स्कुल बाट आउने नानीको अर्नी अरे
घुमाउरे घरको आँगन पहारिलो धाम
रमी-समी के खेल्दैछन ठिटाहरु
बिदेशबाट छुट्टीमा घर आका अरे
काम त बिदेशमै गरियो अरे
बिन्दास्/रिल्याक्स छुट्टी मनाउने अरे
एक जोडी बुढा-बुढी, बुढो गोरू सँगै
सुस्केरा हाले,जुवा र हलो एक एक बोकेर
बहर दाउने बल नपुगेर बुढो गोरू जोतेको अरे
यसै साल नातीले बाजेको भजनमा
रयाप हालेर रिमिक्स गर्यो अरे
नातिनीले मिस नेपाल- के? जितिन अरे
यो घुमाउरो घरको आँगनमा बसेर
नदेखिने अरु कुरा पनि छन अरे
जन्मदै बच्चा जन्डिज बोकेर आउछ अरे
बुहारीहरुलाई मात्र छोराको फोन आउँछ अरे
बजै फोन मा रुनु बाहेक अरु बोल्न सक्दिनन अरे
घरको खबर नातीलाई सुनाउन सक्दिनन अरे
यो घुमाउरो घरको आँगनमा एफ एम रेडियोमा
नातीको ररयाप भजन बज्दै थियो
एफ एम रेडियोले समचार सुनायो
आर्थिक मन्दीले बिदेशीले कामदार कतौटी सुरू
म मेरा जँगल बनेका खेत हेर्दै थिए
भस्मे फाँड्न मात्रै पनि कति दिन लाग्ला ?
अब के गरु यो घुमाउरे घरको आँगनलाई ?
जहाँ सधै तास मात्रै खेलिन्छ
भत्काउ भने बाजेको चिनो, राखौ भने जुवा घर ।

पात्लेखेत-७, म्याग्दी

गीत

दिलिप योन्जन

जे गरे नि नबुझ्ने, कस्तो पापी मन
एक्लै कति बाचु प्रिय, तिमी आफै भन।

साझ बस्दा बिहान हुन्छ, निद लग्यो खैकेले
दुख्दछ मुटु भकानो फुटी, त्यो तिम्रो मायाले
काहाँ बसी फेरु श्वास, मैले निसासिन्छु झन२
एक्लै कति बाचु प्रिय, तडपाई आफ्नै मन।

पल२ टाल्छु च्यातिने छाती, त्यो तिम्रो यादैमा
पिएर नसा मेटिन्न तिर्खा, त्यो तिम्रो प्यासैमा
परेली पुच्छ्दा तरेली पोल्छ,जल्दिदा भित्री तन
एक्लै कति ,बाचु प्रिय, रुवाई आफ्नै मन।

अस्टिन, अमेरिक

अभिषाप

बसन्त मोहन अधिकारी


लोभी,
पापी,
निर्दही,
निर्मोही !
रुप, रङ्ग उडाएर
चुस्न सम्म चुस्यौ ।
बदनाम गराएर
उपभोग गर्यौ ।

त्यतिले नपुगेर
हेर, मन्दिरमा
रीति, रिवाजमा
मलाई चुडेर
जीवनको अन्त्य
यो धर्म कर्ममा ।

हे, शुन्दरी,
सुकुमारी,
रङ्गीन स्वरुपका फूलहरु !
मनमोहक आकृतिमा
तिमीले लठ्याएर
यो मन चोर्यौ
आज सम्म नभरीएको लोभ
तिमीले नै भर्यौ
म लोभी होइन
तिमीले लोभ्याई दियौ ।

मलाई के थाह -
त्रि्रो स्वाद
आफ्नो रुपले लोभ्याएर
मलाई डाँकी
रसपान गर्राई दियौ
र्स्वर्ग देखाई दियौ
बानी लगाई दियौ
त्यसकै प्रतिफल
मेरो निरन्तरता
तिमीहरुको बिभीन्नतामा
म पापी होइन ।

सोध प्रतेक भमराहरुलाई
उँ संग मन, मुटु छ
माया, ममता, प्रेम छ
विश्वासमा
हरेक फूलहरु संग बस्छ ।
तिम्रो नाई नास्ती भए
म के गर्न सक्छु र ?
एकबाट अर्को
अर्कोबाट अर्को
यो मन र तनलाई
डाँक्ने र लाने
दिने र खुवाउँने
तिमी फूलहरु ,
एकले अर्कोको
खोस्दै छौ
छिन्दै छौ
स्वयमलाई रुवाउँदै छौ
म निष्ठुरी होइन ।

हे फूलहरु !
मेरो दोष देखाई
मलाई गाली नगर
यो तिम्रो रुप, रङ्गं र
बानी ब्यहोरा नै
स्वयमको अभिषाप हो ।

यूद्ध किन...?

दिलिप योन्जन

रोएकोछ बुद्ध आज
गोली र गन्धले
हराकोछ शान्ति यहाँ
आपासी यूद्धले
तोड-फोड आगजानी
दाजु र भाईमा पनि
तछाड-मछाड लडाईले
रगत बन्यो पानी
छोरा मर्दा आमा रुन्छे
दुखाई मातृ-भूमि
भाई मर्दा दिदी रुन्छे
फूल-माला उनी
बिधुवा बन्छे जवानीमा
शिन्दुर पुछि, फुटाई हातका चुरा
बाबा शोध्दै रुन्छ बालक
चोटमा घोपी छुरा ।

सम्झोताले शान्ति मिल्छ
यूद्ध गर्ने किन......?
नेपालीले नेपाली मारी
बीर बन्ने किन....?
सिदान्त साटै......... बाडै.........
नबनौ बलिको बोका
जति लड्यो झनै दुख्छ
यो यूद्धको पिडा
पार्टी, सासन, कु-बिचारले
जनता बने गोली
मिल्नु बनाउनु कता हो कता
खेल्छ रगतको होली
बुद्ध हेर्दै रुन्छ
देशको काहाली
मर्नु र मार्नुले बन्दैन देश
बुझ है नेपाली
मशिले लेखौ देशको कानून
रगतले किन लेख्नुर...............?
नरहे मानब रहन्न देश
यूद्ध नै किन गर्नुर ..........?


हाल: अस्टिन, अमेरिका
भोजपुर देउराली - १

जीवन रित्तो रित्तो

आचार्य प्रभा

रोइरहेको आकाश झै भयो यो मन
न त ---खुशिमा फूल्न चाहेको छ
न त हाँसोमा भूल्न सकेको छ
केवल तड्पन छ,जलन छ
ह्रीदयभरी अट्टहास अनी चित्कार छ ,
खै!किन बैरागिएकोछ यो दिल ?
कोलाहल र भिंडमा पनि एक्लिएको छ यो तन /
झुकेको छ नयन सधैं
मौन छ अधर पनि
भन्न चाहेर पनि बोलिहरु प्रतिबन्दित छन आँफै,
सोध्न चाहेर पनि प्रश्नहरु अनुत्तरित छन भित्र भित्रै
खुल्न चाहेर पनि मन
खुम्चिएको छ स्वयम नै
खै !किन हो कुन्नी ?
अल्पपरिचित छ यो ह्रीदय
आफ्नै तन आफ्नै आवाजसँग
शायद आफ्नो क्षितिज टाडिएर हो या ---,
आफ्नी जननीको छायाबाट
ओझेल भएर हो ,
यसैले लागेको छ
केही पाएर गुमाए जस्तो
केही गुमाएर पाए जस्तो
तर ---पनी,
यस्तै आभास भएको छ
सबै शुन्य,शुन्य अनी जीवन नै फगत
रित्तो ---रित्तो /

(अमेरिका )