नयाँ संयुक्त शब्द-लुकेको दर्द

स्यानु पाईजा

मौरी चाहेर पनि पुन: डस्न सक्दैन
साहेद उसैलाई थाहा हुदैन
उस्को डसाई अन्तीम डसाई हो
उस्को डसाई नजानिदो आत्महत्या हो
ब्याख्या फरक फरक होलान
कहि आत्महत्या भनिएला
कहि सच्चा सिपाही
कतिले शहिद नै भन्लान
आत्मरक्षाको लागी झुकेन
लडेर मर्यो शाहासिक मृत्यु
शब्दहरु मनचाहे बटुल्न सक्छौ
शब्दको हामीलाई अनिकाल छैन
हामी बेला बेलामा भन्छौ
शहिद शब्दको बजन घटेर
सहिद हुन लागेको छ
हामीलाई अभिनय गर्न राम्ररी आउछ
नक्कली आँसु निकाल्न जानेका छौ
शब्दको अर्थलाई बङ्गयाएर
अनर्थ ब्याख्या गर्ने जानेका छौ
मानव अधिकारका लामा लामा लेखमा
हृदय छुने सुन्दर सुन्दर कबितामा
नाँचु नाँचु मनै चम्काउने गीतमा
कति मार्मिक प्रयोग गरेका छौ हामी
छानी छानी सुन्दर शब्दहरु
तर यस्ता शब्दहरु छन जस्ले
बिभेदलाई पुन: जन्माउदैछ
दलित शब्द यो कतिले सुनेको
कतिले भोगेको आजिबन सजाय हो
जन्म सँगै जोडिएरको
अचेल जनजाती शब्दलाई उचालिदैछ
मलाई लाग्न लागेको डर
यो पनि एक दिन हाम्रो लागी
जन्मजात सजाय बनेर जोडिनेछ
हामी बिस्तारै माथि उठ्न लागेको बेला
हामी केहि पाईला अगाडी बढ्न थालेको बेला
यि शब्द उचालिदैछ ...................
हामीले मलमलगाई सकेका धाँऊहरु
फेरी बाहाना बनाएर कोट्याईदै छ
फेरी शब्दहरु उट्काएर
तिमी दलित हौ
तिमी जनजाती हो
हुदा हुदा अहिले दलित-जनजाती
नयाँ संयुक्त शब्द निर्माण गरेर
जनजाती पनि दलित थिए
भन्ने अर्थ निकाल्दै
राजनितिक पासा फेकिएको छ
यो मुद्दा उठाएर १/२ नेता सत्तामा पुग्लान
३/४ जनाले भत्ता पकाउलान
तर देश र बिभेद झन नयाँ भर्जनमा जन्मनेछ
बरू हुन्छ भने यो शब्दहरु नै प्रतिबन्ध हुन पर्छ
बिकास भयो भने यो आफै उन्मुलन हुन्छ
कुनै युगको दरलाग्दो कुष्ट रोग र पलियो उन्मुलन भयो
बिकासले यो फलाना- ढिस्कान हेपाहा शब्दहरु
ऊन्मुलन हुनेछन, यस्लाई बल गरेर उचाल्नु भन्दा
त्यो भन्दा कम बल बिकासमा लगाए हुन्छ
हेरेक तहले यस्तो बेलामा योगदान दिनु जरुरी छ
शब्द र अर्थको राजनितिक पासा बाहेक
हामी र नेपाली भएर हातेमालो गरौ
हामी माग्ने मान्छे होईनौ अधिकार लिन जानौ
हामीले पटक पटक दिएका छौ
आन्दोलन, भोट, चन्दा................??
शब्दको धनचक्करले जेलेको छ हामीलाई
अझै अन्तिम लडाई बाँकी ??
कति लडाई लड्ने ? हरेकले सोचेर लडौ
हामीलाई जाती,दलहरु मा बिभाजन गरेर
फाईदा लिने बिरुद्व एक जुट भएर लडौ

पात्लेखेत-७ , म्याग्दी